1944 : Siena leeg en zonder Palio. De herinneringen van Paolo Goretti

Op de blog laversionedigiampy vonden we een bijdrage van Paolo Goretti die een vergelijking maakt tussen hoe men vandaag de dag in Siena leeft in Coronatijden en hoe hij de Tweede Wereldoorlog beleefde. Hij vertelt ons over een leeg en surrealistisch Siena, zonder de Palio, die een secundaire prioriteit in het leven van mensen gekregen had. We vonden dit een interessant stuk om te delen.

‘De epidemie Covid 19 (beter bekend als Corona) is een noodsituatie waarvan velen de gevolgen die daaruit voortvloeien als surrealistisch omschrijven. Tegelijk doet het mensen die, zoals ik, de verre oorlogsjaren hebben meegemaakt, een aantal gelijkenissen zien tussen de twee gebeurtenissen ondanks de enorme verschillen tussen de twee.

Toen we uit het raam keken, zagen we, net als vandaag, lege, verlaten straten. In de laatste dagen van juni 1944 kwam de frontlinie steeds dichterbij. We hoorden het gerommel van de Franse kanonnen op de heuvels van Monsindoli afgewisseld met het gesis van de kogels die over de stad vlogen richting het noorden, naar de Via Cassia om zo de Duitse troepen weg te jagen. De angst dat de Fransen, om de Duitsers de stad uit te jagen zouden besluiten hun kanonlift te verlagen waardoor de stad onder vuur zou liggen was goed aanwezig bij de Sienesen. De hoop die jongeren, zoals Paolo Goretti hadden dat de Palio nog zou georganiseerd worden verdween als sneeuw voor de zon. De enige gedachte die hen bezighield op die moment was het wachten op de geallieerde troepen die de stad zouden bevrijden en een einde brengen aan de nachtmerrie die al jaren duurde.

Diefstallen met geweld door de SS kwamen veel voor en maakte handelaars bang. Zo herinnert Paolo Goretti zich nog levendig hoe enkele Duitsers de deur van de oude Barblan-Riacci supermarkt in Banchi di Sopra inbeukten.

Net zoals vandaag zag je veel gesloten rolluiken en versperde winkeldeuren. De paar winkel die openbleven, zoals Il Piccolo Parigi (een speelgoedwinkel in het centrum) hadden bijna geen klanten meer.

Er was ook toen weinig of geen volk op straat. De enkelingen die door de straten liepen gingen naar hun werk of kwamen er van thuis. Mensen stonden in kleine groepen in een rij voor de voedingswinkels om zoveel voeding in te slaan als de rantsoenkaart toestond. Honger was een realiteit en enorm slecht voor kinderen in hun groei naar adolescentie. Zij ondergingen een dieet met enkel de essentiële voedingswaren.

Het gebruikelijke beeld van vrouwen met boodschappentassen waren uit het straatbeeld verdwenen. Daarmee gepaard ook het geluid van hun luide stemmen waarmee ze niet alleen hun gesprekspartner maar de bewoners van omliggende huizen informeerden over het nieuws van de stad en de buurt.

Op avonden maakte de avondklok de stad nog griezeliger. Vaak was er het bezoek van een vliegtuig, De weduwe, zoals ze het noemden, dat bommen liet vallen. De ene nam de keuken van een huis aan de overzijde van mijn straat weg, de andere viel tegen een muur waarnaast ik sliep zonder te exploderen. Ik zie het beeld nog voor me dat de bom tussen de stenen van de Costa Larga stak.

Vandaag luisteren we, in de stilte van de verlaten straten, naar de voetsporen van mensen die naar huis terugkeren na het vullen van grote tassen in een supermarkt. Het doet denken aan het geritsel van voetstappen die tijdens de oorlog heimelijk van deur tot deur slopen met zakken vol eten bedoeld voor een gezin of voor de zwarte markt…

Af en toe was het het weerklinken van de Duitse pelotons met hun ijzeren schoenen die de surrealistische stilte verbraken. We waren gewend aan dat onaangename geluid. Tot de Fransen de nacht van 2 op 3 juli de stad binnenkwamen. We hoorden een andere stap, bijna geritsel, op rubberen zolen. Een nieuw geluid voor de Sienesen.

Sinds 1940, op de dagen dat de Palio zou plaatsvinden, was het ontmoedigend om Piazza del Campo te zien zonder de tufo, zonder de palchi en zonder de wandkleden die de ramen en huizen versierden. In het midden van het plein, waar we normaal staan om onze contrade te zien rijden stond een groot rood kruis op een witte achtergrond geschilderd om aan te duiden dat de stad een ziekenhuis had. Om zware bombardementen te voorkomen.

Het was net door het wegvallen van ons Feest dat we de ernst van de situatie beseften en de gevaren zagen die boven de stad hingen. De oorlog had jaar na jaar ook het geluid van tamburi en het wapperen van vlaggen weggenomen. De jeugd, misschien onbewust om depressies te voorkomen, organiseerden een Palio in de steegjes of liepen rond de Rotonda della Lizza. We loten aan paard en een fantino en bonden een soort van drappellone op karton aan de zuilen van de Logge del Papa. Alle reglementen werd gerespecteerd en er was ook een mossiere, kapiteins en mangini. De loting van de paarden gebeurde op de normale uren tot de avond van 2 juli en 16 augustus aanbrak. Ik herinner me echter dat er elk jaar steeds minder enthousiasme was omdat in ieder van ons de familieproblemen als gevolg van de oorlog toenamen.

Naarmate de situatie verslechterde, lag het plein er steeds meer verlaten bij, vergelijkbaar met nu. In de dagen tussen juni en juli 1944 stonden er twee rijen mensen in stilte te wachten om kaneelstokjes te krijgen aan Fonte Gaia, zoals in de tijd van Jacopo Della Quercia. Daar werden ook kolven en mandflessen gevuld met water. Een paar kleine groepen stopten voor de weinige eethuizen die nog open waren in stad, wachtend om hun maag te vullen met polenta gemaakt van kastanjemeel. Dit was niet erg voedzaam maar het was goedkoop en de mensen hadden een gevulde maag.

Eindelijk brak de langverwachte 3e juli aan. Het was een onvergetelijke dag waar we in een explosie van vreugde allemaal naar een overvolle Piazza del Campo trokken die we net als de Palio enorm hard gemist hadden. De vlaggen van de contrade werden eindelijk opnieuw bovengehaald en zwaaiden op de Piazza. Er werd gevierd alsof het een gewonnen Palio betrof!

Zo zal het ook zijn met deze huidige, trieste gebeurtenis. We zullen dit kunnen overwinnen, zelfs als we gedwongen worden geduldig de nodige offers te brengen. Hiermee zullen we schade kunnen voorkomen of op zijn minst beperken. Net als op die juli-ochtend in 1944 zullen onze straten weer vollopen. Covid 19 zal slechts een herinnering zijn en alles zal terugkeren naar wat het voordien was.’

Paolo Goretti

Het originele artikel kan je hier vinden

Deze slideshow vereist JavaScript.