Analyse van de Palio Straordinario – 20 oktober 2018

Straordinario in elke betekenis van het woord

Deze Palio was buitengewoon in vele betekenissen van het woord.

Gewoon omdat hij er was

Tussen 1945 en 2000 zijn er 12 straordinari gereden, de laatste in 1986 en 2000. Tussen 1945 en 1975 gemiddeld  drie per decennium. Men is het ritme beginnen afremmen in de vanaf de jaren ’80, vooral omdat de financiële belasting voor stad en contrade als te zwaar werd beschouwd, en ook omdat op het einde van de jaren ’80 de kritiek op de Palio als koers sterk was toegenomen vanuit animalistische kringen.

De datum van de koers

De laatste Palio in de tijd is verreden op 21 oktober 1849. Het was geen straordinario maar de uitgestelde van 19 augustus wegens ziekte van de dochter van de groothertog van Toscane. Op 21 oktober ging hij door ter gelegenheid van de opening van de spoorlijn Siena-Empoli. 4 oktober 1745 is de enige straordinario in oktober. In de 20ste eeuw was 28 september 1902 de laatste datum van een koers. Burgemeester De Mossi moet gedacht hebben : “Laat ons profiteren van de klimaatwisseling”. Tegenstanders van de deze Palio gebruikten vooral het argument van mogelijk ongunstig weer in hun verzet. En het kan inderdaad soms zeer vochtig en ook fris zijn in Siena in oktober. De Mossi werd door de weergoden beloond. Enkele druppels water na de tratta op woensdag 17 oktober, gevolgd door stralende azuurblauwe hemels en temperaturen die vrijdag zelfs opliepen tot 28 graden met een stekende zon. De angst voor een natte piste na regen die niet zou drogen door gebrek aan zon en te lage temperaturen was ongegrond. Specialisten beweerden zelfs dat de piste er nooit beter had bijgelegen.

De officiële en de ware reden van deze Straordinario

Als officiële reden werd opgegeven de herdenking van het einde van WO I, een zeer traumatische gebeurtenis in de Italiaanse geschiedenis. De overwinning op de Oostenrijkse-Duitse coalitie wordt overigens reeds  herdacht in de huidige corteo. Net voor de fantini het plein betreden, vindt immers de vlaggengroet plaats van de 17 contrade, ingevoerd in de Palio van juli 1919 als Sbandierata della Vittoria, of vlaggengroet ter ere van de overwinning in de oorlog.

Maar er was een andere, echte reden die vooral werd gefluisterd en door iedereen is begrepen in de stad. Van 1946 tot en met 25 juni 2018 werd Siena bestuurd door linkse coalities met een afwisseling van communistische en socialistische burgemeesters. Op 25 juni 2018 heeft een centrum-rechtse coalitie o.l.v. burgemeester De Mossi het stadsbestuur overgenomen. Hun boodschap  was duidelijk. Wij zetten een punt achter een duistere, deprimerende periode van onze stad : de neergang en het virtuele faillissement van de Banca Monte dei Paschi, de trots van de stad als de oudste bank ter wereld, een Italiaanse topbank en vooral de melkkoe van Siena stad en provincie. Niemand buiten Italië kan begrijpen dat de rijkste en meest welvarende stad van het land altijd links tot extreem-links heeft gestemd. Maar de sleutel was het feit dat stad en provincie steeds meer als 50 % eigenaars waren van de bank en jaarlijks rijkelijk werden beloond met dividenden. Sedert  2008 is deze bron opgedroogd door totaal verkeerde strategische doelstellingen, gedicteerd door linkse politici in Rome en slaafs uitgevoerd door hun lakeien in Siena. Deze desastreuze beslissing wordt nu cash betaald.

De boodschap van De Mossi is zeer duidelijk : laten we deze duistere pagina omdraaien en herbeginnen.

Op Paliogebied is dit reeds gelukt. Na meer als 40 jaar laks optreden van het stadsbestuur tegen zware overtredingen door ruiters en contrade in de Palio, niet of nauwelijks bestraft, heeft De Mossi kortemetten gemaakt. I.p.v. lichte straffen, heeft hij het reglement strikt toegepast, en amper 2 weken na de Palio van 2 juli waren de straffen reeds bekend. Het vorige stadsbestuur sprak die straffen, als ze er al waren, pas uit in de herfst. De boodschap van De Mossi was weer overduidelijk : riskeer niet op 16 augustus te doen wat jullie op 2 juli hebben gedaan. Resultaat : minimale overtredingen i n augustus en een start binnen de 20 minuten. De bevolking schijnt zeer positief te reageren op De Mossi. Slechts 10 van de 17 contrade hebben voor een Palio Straordinario gestemd, maar daarna ging het volk mee. Op de uitloting van de 10 deelnemende contrade stond de Piazza del Campo vol met duizenden in de omliggende straten. Bij de eerste prove was de belangstelling matig maar op de prova generale stond het plein reeds vol. Op de dag van de Palio zelf werd de Piazza afgesloten ruim 1 uur en 15 minuten voor de start. Nooit gezien met vele duizenden die niet meer op het plein zijn geraakt. Achteraf kan men zeggen dat De Mossi geslaagd is op Paliogebied en ook met zijn maatschappelijk-culturele  boodschap. Verrassend veel Sienezen, ook van links, staan verrassend positief t.o.v. De Mossi als persoonlijkheid. Valt natuurlijk nog af te wachten of De Mossi en zijn bestuur ook de bevolking kan overtuigen met hun politiek  programma.

De Drappelone

Het Paliovaandel deed veel Sienezen naar adem happen en vervolgens hard applaudiseren. Achteraf nog meer toen bleek dat het gebaseerd was op een bestaande foto uit 2014 door de Wit-Russische fotograaf Yuri Iluhin met een Duitse soldaat, inclusief pinhelm, die de hand van een jongedame kust met bloemen in de hand. Iluhin bleek, zeer vreemd, gespecialiseerd te zijn in publiciteitsfoto’s voor voeding !

Gian Marco Montesano uit Turijn, gespecialiseerd in vaak zwart-witte hyperrealistische schilderijen gebaseerd op foto’s uit de jaren ’30 en ’40 met vrij veel verwijzingen naar het nazi-tijdperk, had de Duitse soldaat vervangen door een Italiaan, die is teruggekomen van de oorlog en de hand van een meisje kust en haar bloemen overhandigt.

Oud-burgemeester Piccini voelde zich geroepen om over deze Palio te schrijven en verwees naar de nieuwe manier van schilderen geïntroduceerd door Gerhard Richter, één van de meest  belangrijke zoniet de meeste belangrijke schilder van de laatste 50 jaar, die in de jaren ’60 was begonnen met te schilderen naar foto’s. Dit is slechts gedeeltelijk juist in die zin dat Richter inderdaad foto’s in zwart-wit naschildert maar het beeld zeer flou weergeeft als in een waas en het beeld een andere dimensie geeft.

Piccini viel vooral het nieuwe stadsbestuur aan die geen gepaste afbeelding hadden gevonden om het einde van WOI te illustreren, waarbij hij vergat, niet gehinderd door zijn eigen ervaring als burgemeester, dat elke kunstenaar een zekere marge van vrijheid heeft.

Het aanbod van paarden en de uiteindelijke keuze

Het aanbod en de uiteindelijke keuze moet zowat het dieptepunt geweest zijn in de geschiedenis van de Palio. Enkele rekensommen maken alles duidelijk.

In juli werden er 122 paarden ingeschreven, in augustus 106, nu slechts 48, waaronder maar 13 met enige Palio-ervaring en slechts één winnaar. Nochtans hadden de laatste jaren 43 paarden hun debuut gemaakt, waaronder 7 winnaars met samen 9 overwinningen, met namen beginnend met een O, geboren in 2007, tot U-V, geboren in 2013. M.a.w. paarden tussen 11 en 5 jaar, de wellicht beste leeftijd voor de Palio.

Dus eerst en vooral hadden de eigenaars het laten afweten.  Waarom ? De enige verklaring die werd gegeven is dat  de meeste eigenaars na de Palio van 16 augustus hun paarden in de wei zetten om hen rust en ontspanning te geven na het stresserend Palioseizoen. En natuurlijk waren er enkele paarden die niet werden aangeboden omdat de eigenaars al lang wisten dat hun paard als te sterk werd beschouwd en bijgevolg toch niet zou gekozen worden. Ik denk hier vooral aan de prachtige Preziosa Penelope, aan Polonski met de snelste tijd ooit, en aan recente winnaars als Sarbana en Rocco Ro.

Uiteindelijk passeerden 34  paarden de medische controles waaronder 9 met ervaring. Twee van de 13 waren niet opgedaagd en twee niet geslaagd. Op dag 1 van de Palio bleken 28 paarden aanwezig te zijn voor de batterie, waaronder 8 met ervaring en 1 winnaar. De kapiteins kozen uiteindelijk voor 7 debutanten en 3 met ervaring, en vooral niet voor de enige dubbele winnaar Porto Alabe want als te sterk beschouwd. Het eerste probleem was dat de 3 met ervaring nauwelijks waren opgevallen en de 7 debutanten weinig ervaring hadden via ochtendritten of batterie. Specialisten zochten toch maar naar kwaliteiten maar konden niet helemaal overtuigen. Men wint een Palio niet alleen met  snelheid en uithoudingsvermogen, door goed voorbereid en in vorm te zijn maar ook met ervaring wat betreft de  specifieke problemen van rijden op de Piazza del Campo, om nog niet te spreken over stressbestendigheid bij de startprocedure. Toegegeven, in augustus 1994 debuteerden liefst 10 nieuwe paarden, maar dat had meer te maken met een generatiewissel na het definitieve afscheid van een uitzonderlijke groep paarden die jarenlang de koers hadden gedomineerd en die enkele van de allermooiste Palio’s ooit hadden gelopen : Benito, Pytheos, Galleggiante, Figaro, Vipera en knappe uitdagers zoals Pinturetta, Zucchero en Etrusco.

De aanwezigheid van de Bersaglieri

De Corteo van de Palio wordt steeds voorafgegaan door een spectaculaire charge te paard met getrokken sabel door een peloton van 14 carabinieri. Ook nu, maar men had vooraf besloten dat ze er een zacht drafje van zouden maken ipv een charge om de piste niet te beschadigen. Voorbarig zoals bleek want de piste lag er nooit beter bij. Maar voor de eerste keer zouden ook de bersaglieri aantreden, d.w.z. de in heel de wereld beroemde lopende fanfare. Dat hebben we dan ooit éénmalig meegemaakt.

Het verloop van de koers zelf

Ik kan U met genoegen zeggen dat dit mijn 63ste Palio op de Piazza del Campo was en zonder enige twijfel ook één van de meest spectaculaire.

Ik vertel vooraf dat op 2 juli 1976 9 ruiters waren gevallen. Alleen de grote Aceto was blijven zitten, zij het ver achter de overwinnaar. En op 16 augustus 1984 waren er 8 ruiters gevallen met alleen de grote rivalen Aceto en Bastiano te paard op de twee eerste plaatsen. Bovendien hebben er in deze Palio liefst 4 verschillende contrade aan de leiding gereden. Ook dat is eerder uitzonderlijk.  De rivaliteit Oca- Torre bereikte na jaren van schijnbare rust een nieuw hoogtepunt. En tenslotte overtroffen de mensen van het Rode Kruis zich in de tweede Casato en maakten zij er in de eerste San Martino een nooit gezien knoeiboel van.

De Palio van 20 oktober 2018

De 6 prove verliepen op normale wijze zonder atmosferische of klimatologische problemen op een piste die door specialisten als perfect werd omschreven. Veel conclusies leverden ze niet op. Vooral dat Techero van Civetta uiterst zenuwachtig was, zijn plaats aan het touw niet kon houden, andere paarden hinderde zonder evenwel een complete chaos te creëren. Ook Remorex van Tartuca maakte soms een zenuwachtige indruk. De meeste paarden leken vlot te kunnen starten, allicht door het métier van hun ruiters. Sommige zoals Violenta de Clodia en Terribile de Clodia namen hun bochten eerder breed met dus veel ruimte aan de binnenkant voor andere paarden. Over de macht en het uithoudingsvermogen van de paarden was er veel onzekerheid. De TV-commentatoren Aceto, Bastiano en Cianchino zagen uiteindelijk weinig verschil en aarzelden niet om 6 tot 8 contrade als potentiële winnaars te bestempelen. Zij hadden een lichte voorkeur voor Violenta de Clodia omwille van zijn kracht en vooral het grote budget van Nicchio. Raol van Giraffa had enkele  stevige maar ook korte spurten getrokken en Techero van Civetta leek misschien toch de sterkste maar met een onmogelijk karakter. Enkele uren voor de start had ik een kort gesprek met Bastiano die me toevertrouwde dat letterlijk allles mogelijk was met de kleinste verschillen ooit  tussen de 10 paarden, en dat bijgevolg de plaats aan de start, de startsnelheid zelf zeer belangrijk zou zijn, maar ook en vooral  het gevaar dat ze allemaal tesamen zouden aankomen in San Martino en in de Casato met onvermijdelijke valpartijen als gevolg omwille van lichte contacten tussen paarden en insluitingen enz ….

Startvolgorde

 

Contrada Paard (debutant tenzij vermeld) Fantino Oorlogsnaam
1. Chiocciola Terribile da Clodia Elias Mannucci Turbine
2. Giraffa Raol Jonathan Bartoletti Scompiglio (5 zeges)
3. Selva Rombo de Sedini (1 Palio) Carlo Sanna Brigante (1 zege)
4. Lupa Schietta (1 Palio) Walter Pusceddu Bighino
5. Torre Tonina Giosue Carboni Carburo
6. Tartuca Remorex Andrea Coghe Tempesta
7. Civetta Techero Andrea Mari Brio (6 zeges)
8. Drago Uno Per Tutti Federico Arri Ares
9. Nicchio Violenta da Clodia Giovanni Atzeni Tittia (5 zeges)
rincorsa
Oca Sorighittu (1 Palio) Giuseppe Zedde Gingillo (3 zeges)

Merk op dat rivalen Chiocciola en Tartuca  redelijk ver uit mekaar staan. Zij hebben mekaar op geen enkel  ogenblik gezocht tussen de touwen. Oca moest de start geven, rivaal Torre stond goed, het paard bleef zeer kalm maar werd als het zwakste beschouwd.

Na enkele minuten stuurde de starter iedereen buiten zoals gebruikelijk is om te kunnen praten met de rincorsa en een gepast startakkoord te vinden. Vooral Nicchio was zeer actief met hun megabudget op een trouwens minder goede negende plaats. Na enkele gespreksronden werd het duidelijk dat er geen akkoord mogelijk was tussen Oca en Nicchio om deze laatste te lanceren.  Het was ook duidelijk waarom en tegelijkertijd zeer gecompliceerd om dit uitgelegd te krijgen.

Zedde had in juli voor Valdimontone gereden met maar één opdracht : Nicchio afremmen. Dat was ook gelukt maar hij had een schorsing opgelopen van 2 Palio’s in 2019. In augustus had Zedde voor Lupa gereden en was briljant gewonnen vanuit de rincorsapositie na een duidelijk akkoord met zijn vervanger bij Montone die zich zou bezighouden met Nicchio. M.a.w. Valdimontone had  een grote schuld te voldoen bij Zedde en Zedde stond bij Montone in het krijt. Meer dan waarschijnlijk had Montone Zedde een grote financiële compensatie beloofd op voorwaarde dat hij in  heel 2018 geen enkele faveur zou geven aan Nicchio, dus ook niet op 20 oktober. Atzeni van Nicchio speelde zijn laatste troef uit. Hij verliet zijn negende plaats en zocht Torre op, zo suggererend  dat hij zou proberen vandaar snel te starten, tegelijkertijd Torre te blokkeren en zo Oca uit zijn kot lokken. Het lukte gedeeltelijk. Oca ging in op  de suggestie, gaf de start maar verraste niettemin Nicchio die zeer slecht startte.

Even opmerken dat er voordien reeds twee starten waren afgekeurd waarvan vooral de eerste kon goed gegeven worden met Nicchio op dezelfde verkeerde plaats. En verder dat Civetta zenuwachtig was maar minder dan tijdens de prove en dat ook Tartuca lichtjes nerveus was. Vooral Nicchio zwierf rond tussen de touwen en de vraag was of die door het paard werd veroorzaakt ofwel dat Atzeni zijn koelbloedigheid aan het verliezen was.

Chiocciola, Giraffa en Selva aan de leiding, Tartuca, niet goed gestart, begon opvallend slim langs de binnenkant te rijden. En dan het eerste drama : in de eerste San Martino zocht Torre Oca, wederzijdse zweepslagen en vervolgens gaf Torre Oca een dreun met de schouder. Beiden vielen, Oca zwevend in de lucht, en ze sleurden Lupa mee in hun val. Iedereen doorheen de eerste Casato, posities ongewijzigd met Chiocciola vooraan, en dan zette Civetta zijn turbo aan en nam bij het begin van de tweede ronde overtuigend de leiding over. De koers leek gereden, maar dan het tweede drama. Plots werd duidelijk dat de Rode Kruis-helpers er niet in waren geslaagd om binnen de 25 seconden tussen elke ronde Zedde van Oca, die bewustloos was blijven liggen, te evacueren en Mari reed zijn paard aan hoge snelheid naar de bocht. Tot ieders verbijstering weigerde Techero te draaien en reed recht op de eerste matras, raakte één van de wegstuivende hulpdienstleden. Mari vloog omhoog en kwam terug op de rug van Techero terecht. Hij zette de koers verder maar ver achter de kopgroep. Chiocciola werd even gepasseerd door Giraffa maar daar verscheen de slimme Coghe die consequent langs de binnenzijde was blijven rijden en Tartuca nam de leiding, ging aan te hoge snelheid en te scherp in de tweede Casatobocht, vloog de lucht in en viel op de grond. Achter hem schoof Raol van Giraffa uit met Bartoletti op de grond en vlogen vervolgens Mannucci van Chiocciola en Sanna van Selva ook tegen de vlakte. Atzeni voor Nicchio en Arri voor Drago, veel verder achterop, bleven te paard. Tot ieders verbazing begon de derde en laatste ronde met Atzeni achter de loslopende paarden van rivalen Tartuca en Chiocciola en achtervolgd door de een viertal andere loslopende paarden. Pas na de laatste Casato passeerde Nicchio  Chiocciola maar geraakt niet meer over Tartuca. In de derde San Martino was ook  Arri voor Drago nog gevallen. Onmiddellijk na de koers stonden een paar duizend Torraioli te dansen van vreugde op de Piazza omwille van de klap aan Oca. Om middernacht werd de stad vergast op een reusachtig vuurwerk vanuit de tuin van Valdimontone dat zich buitenmatig verheugde over het trieste lot van Nicchio.

Er even aan herinneren dat Chiocciola tegen een straordinario had gestemd omdat Tartuca in 2019 geschorst is en ze hun rivaal niet de kans wilde gunnen nog een Palio te winnen. Mislukt.

Er even aan herinneren dat Nicchio voor een straordinario had gestemd omdat ze volgend jaar zijn geschorst en ze nog graag vooraf een Palio hadden gewonnen. Mislukt.

Nicchio en Chiocciola zijn twee grote volkrijke contrade die respectievelijk voor de laatste keer hebben gewonnen in 1998 en 1999. Het begint pijn te doen. Veel pijn. Chiocciola kan zich herpakken in 2019. Nicchio niet.

Voor de eerste keer sedert 2004 had een”scosso” gewonnen.

Acht fantini waren gevallen.

Chiocciola, Civetta, even Giraffa en Tartuca hadden de leiding afgewisseld.

Een waanzinnige aanval van Torre op Oca, want beiden reden kansloos achteraan, maar binnen de voorschriften van het reglement en de traditie van de Palio.

1’17″75/100 als tijd. Het was geleden van 2 juli 2001 dat er nog zo traag was gereden :  1’18”. En bijgevolg waren alle voorspellingen uitgekomen : eerder trage paarden, toch een veel te hoge snelheid in de eerste en tweede ronde met teveel ruiters te dicht bij mekaar en te onervaren paarden en  bijgevolg valpartijen.

De neutrale toeschouwer had een ongezien spektakel meegemaakt, soms maar niet altijd door de kwaliteit van ruiters en paarden, eerder door blunders.

Kapiteins waren zeer ontevreden, hoewel zij enkele ander keuzemogelijkheden van paarden hadden gehad en mee de basis hadden gelegd voor minderwaardige prestaties.

Commentatoren zoals Bastiano waren vernietigend, zeker voor enkele topruiters. De ster van Atzeni ziet er zeer bleek uit. Carlo Sanna heeft niet bevestigd. Geen goed jaar voor Bartoletti. Alleen Mari kan terugblikken op een overtuigend seizoen. Zedde heeft aan zijn comeback gewerkt.

En vooral dient er zich geen enkele jonge beloftevolle ruiter aan, niet onder 21 jaar, niet onder 25 jaar, zelfs niet 29 jaar. Dit hebben we eigenlijk nog nooit meegemaakt.

We tellen af. Binnen 8 maanden is het opnieuw Palio.

 

Lier , 25 oktober 2018.

Jan Gilliams