Analyse van de palio van 2 juli 2017

Nooit denken dat je alles hebt gezien in Siena

Dit was mijn 59ste Palio op de Piazza del Campo en een duurzame les in bescheidenheid. Na zoveel koersen heeft men de neiging te denken dat men alles heeft gezien en niets is minder waar. De Palio houdt  immers steeds nieuwe verrassingen in petto en dit was een opmerkelijke : abnormale ongunstige weersomstadigheden, gevolgd door een ontgoochelende tratta, chaotische verloop van de prove en een ongezien spektakel met een prachtige koers als bekroning, en…een Palio in het teken van het internationale terrorisme.

Italië is tot hiertoe behoorlijk  gespaard gebleven van terroristische aanslagen maar de gebeurtenis-sen op de Piazza San Carlo in Torino tijdens de finale van de Champion’s League hadden de overheid aan het denken gezet. Een idioot had een onschuldige maar zeer luide bom laten ontploffen op het plein en duizenden tifosi waren weggevlucht met één dode tot gevolg en tientallen gekwetsten. Dus besloot men in Siena het aantal toeschouwers op de Piazza del Campo te beperken. Er deden al lang indianenverhalen de ronde over hoeveel toeschouwers op het plein staan : 70.000 of zelfs 80.000. In realiteit is de maximumcapaciteit op het plein zelf ca. 25.000 en 3.000 zitplaatsen in de tribunes, op de balkons en in de vensters. Men besloot de 25.000 te halveren tot 12.000. Dus werd er een  professor wiskunde van de lokale universiteit aangesteld die de binnenkomende toeschouwers moest tellen. Men besloot, hoe dan ook, de toegang tot het plein via Onda om 18.15 uur te sluiten ipv om 19.10. Om 18.07 had de professor 12.000 toeschouwers geteld en gaf hij teken om de toegang te sluiten.

Na een hittegolf van ruim één maand werden de Toscaanse boeren op hun wensen bediend met een afkoeling van de temperatuur en flinke buien. De testritten van de ochtend van 28 juni op de Campo moesten later beginnen na een avondbui  en met uitsluiting van de vierjarige paarden. De Batterie van dag 1 op 29 juni begonnen pas om 13 uur ipv 9.30, de tratta zelf om 17.45 ipv om 13.30, met als gevolg dat er geen eerste prova werd gereden om 19.45 uur omdat de capitani nog volop bezig waren akkoorden te maken met fantini.

Tijdens de tweede batterie een nooit gezien incident. Twee fantini op kop in de eerste San Martino-  bocht, gevolgd door vijf fantini naast mekaar en zonder te vallen, wat praktisch onmogelijk is. Toch moet er iets gebeurd zijn want voor het stadhuis draaide Bastiano Sini zich tot tweemaal om en probeerde Alessio Giannetti  van zijn paard te trekken.

PS : de 3.000 toeschouwers in tribunes en vensters is m.i.  een zware onderschatting en mag verhoogd worden tot eerder 4.500 of 5.000.

Een genivelleerd lot paarden en mogelijke  favorieten

De Tratta ging door zoals verwacht, dwz dat de capitani alle toppaarden, Preziosa Penelope en Morosita Prima en Polonski hadden uitgesloten wegens te sterk en hadden gekozen voor een middelmatige en genivelleerde groep met liefst vier debutanten om zichzelf meer kansen te geven.

Er werd positief gesproken over Sarbana, matig debutant in 2016 maar fel verbeterd met een splijtende start, en Giraffa koos Jonathan Bartoletti, triomfator van 2016 met een dubbele overwinning als ruiter. Vraag : was Bartoletti, 10 tot 15 cm groter als zijn collega’s, niet te groot en iets te zwaar voor de uitzonderlijk kleine Sarbana ? Er werd positief gefluisterd over de debutant Tornasol van Tartuca met Bruschelli, detto Trecciolino, en ook verteld dat Tartuca reeds in mei  ijzersterke partiti  of akkoorden had gemaakt met andere contrade. De twee andere toppers Atzeni  bij Onda en Mari bij Civetta kozen voor  twee degelijke en ervaren  maar niet bepaald snelle paarden Porto Alabe en Smeraldo Nulese. Een duidelijk voorbeeld van contrade die hopen dat de klasse van de fantini het verschil zal maken in een middelmatige groep. Zoon Bruschelli, detto Bellochio, reed voor Pantera op Mississippi, enige winnaar van een Palio in 2011 en reeds 12 jaar oud. In de stad werd er gefluisterd dat Bruschelli zijn zoon aan Pantera had opgedrongen met het dreigement dat hij anders voor de rivaal Aquila zou rijden. Aquila, Bruco, Leocorno, Selva en Torre werden als figuranten beschouwd.

Chaotisch verloop van weinig zeggende prove

Op 30 juni werd de tweede prova normaal verreden maar dan begon het te regenen van 11.30 tot 20 uur, zodat niet alleen de derde prova maar zelfs de vierde prova op de ochtend van 1 juli moesten  geannuleerd worden.  De vijfde en de zesde prova gingen normaal door. In de prova generale kwam Carlo Sanna, detto Brigante, voor Aquila op Renalzos ten val toen hij onhandig want zonder veel tegendruk, op het paaltje van de Casato botste. Weinig veelbelovend. In de provaccia van 2 juli gaf de starter allicht ten onrechte liefst drie valse starten zodat de fantini vier maal de kans kregen om hun start op punt te stellen. De drie prove hadden weinig aanwijzingen  verstrekt over hoe de kaarten op tafel lagen. Wij hadden alleen gezien dat Bartoletti Sarbana veel te breed deed draaien in  San Martino en Bruschelli  daarentegen Tornasol  heel kort. Niemand had het drama kunnen voorzien van de avond van 2 juli.

De startvolgorde van de Palio van 2 juli 2017

Torre kreeg de eerste plaats met naast zich Aquila en Bruco en Leocorno en Selva, en pas dan vier mogelijke favorieten Civetta, Tartuca, Pantera en Giraffa. Vijfde favoriet  Onda was rincorsa. Alle paarden namen normaal hun plaatsen in tussen de starttouwen, dan iedereen  buiten zoals gebruikelijk is, en lange gesprekken met de rincorsa over geld en een startstrategie. Even bezorgdheid toen een hoefijzer van Civetta moest vervangen worden.

Het drama

En toen begon het : een fel geagiteerde Tornasol van Tartuca weigerde zijn zevende plaats in te nemen, en verwijderde zich voortdurend van de startzone tot voor de tribune voor het stadhuis. Wat Bruschelli ook probeerde, en met opmerkelijke  zachtheid, het paard luisterde niet. Des te merkwaardiger omdat Bruschelli dit paard al 2 jaar had getraind en dus perfect kende en het tijdens de drie prove rustig had gereageerd.  Om 20.25, na een klein uur startprocedure, probeerde de starter de situatie te deblokkeren door tot tweemaal  toe een valse start te geven, die dat helemaal niet was, in de hoop dat Tornasol zich zou ontspannen. En dat leek eerst ook te lukken. Het paard zette zich in gang vanaf 60 meter achter de start en deed een drafje onder groot applaus van het plein. Tevergeefs, Tornasol weigerde de touwen maar te benaderen. Dan verscheen de barbaresco of paardenbegeleider van Tartuca. Hij nam het paard bij de teugels en probeerde het binnen te trekken. Tevergeefs. Bruschelli had geweigerd van het paard af te gaan uit schrik dat hij er achteraf niet meer zou opgeraken. Uiteindelijk ging hij er toch af, de barbaresco  trok en weer niets.

Artikel 50 komma 5 van het Reglement van de Palio

En toen trad artikel 50 komma 5 van het Reglement van de Palio inwerking. Er werd een commissie opgericht met de drie Deputati della  Festa, de drie heren die toezicht moeten houden op het correcte verloop van de Palio en drie veeartsen :  een veearts van de stad die de paarden vooraf had gekeurd , een veearts aangesteld door de overkoepelende Magistrato delle Contrade en de veearts van Tartuca zelf. Zij keurden het paard op het plein en namen het dan mee naar de binnenkoer van het stadhuis voor een verdere medische controle. Ondertussen werd het laat, 20.45 uur en gingen in de appartementen op de Campo de lichten aan : feëeriek maar ook beangstigend (In Siena gaat de zon ongeveer een uur vroeger onder als in België). Iedereen bereidde zich voor op een uitstel van de koers. En opnieuw werd een hoefijzer van Civetta vervangen. En dan om 21 uur de verlossing. De drie veeartsen hadden een gemeenschappelijk rapport opgesteld waarin zij stelden dat Tornasol zich in een psychisch-fysische toestand bevond die niet toeliet om de koers te rijden. Dit was ook bevestigd door Bruschelli zelf en aanvaard door de drie Deputati, en zo werd Tornasol uitgesloten. Nooit meegemaakt.

De Start

Iedereen te paard  en om 21.05 uur na 1,5 uur startprocedure gaf  Onda de start. Als bewijs van de verwarring gaf de nochtans zeer ervaren en intelligente Atzeni de start aan de gehate rivaal Torre. Ook nooit gezien. Torre en vooral Selva zeer snel weg, maar vanuit de laatste positie en langs de brede buitenkant plaatste Giraffa een verschroeiende spurt en nam ruim 40 meter voor de eerste San Martino de leiding met een gevaarlijk manoeuver, slechts gevolgd door de zogezegd kansloze Aquila. Even leek Sarbana weg te glijden in de bocht maar Bartoletti kon snel corrigeren zoals hij overigens ook vorig jaar had gedaan met Preziosa Penelope in de derde San Martino van augustus.  De andere favorieten, Onda en Civetta en Pantera, reden in de drie laatste posities. De toeschouwers werden voor hun lang wachten beloond met een adembenemend duel tussen Giraffa en Aquila met de rest op ruime afstand. Drie ronden lang volgde Sanna op zeer korte afstand, probeerde vijf of zes keer een mooie versnelling langs buiten en werd telkens op de meest briljante manier gepareerd door Bartoletti die niet alleen de buiten- maar ook de binnenkant zorgvuldig afsloot. In de derde San Martino zette hij de kroon op het werk. Sanna voor Aquila plaatste een laatste zeer felle aanval langs de buitenkant, Bartoletti dreef hem naar de materassen, gaf hem een flinke klap met zijn nerbo, en brak hiermee de versnelling van Aquila, die nog een laatste vergeefse poging waagde in de Casato.  Jonathan Bartoletti, detto Scompiglio, won voor Giraffa op Sarbana. Toch hadden we de indruk dat Renalzos misschien iets meer basissnelheid had.

De Polemiek

Geen Palio zonder felle polemieken. Sommige specialisten-critici waren zeer streng voor de beslissing om Tornasol van Tartuca uit te sluiten. Zij waren van oordeel dat men had moeten doen zoals in augustus 1987, dwz een valse start geven of simuleren, iedereen naar het stadhuis, openen van de tweede busta of enveloppe  met  een nieuwe startvolgorde. Met deze visie werd nogal gemakkelijk over het hoofd gezien dat Tornasol quasi zeker ook in een andere startpositie zou geweigerd hebben binnen te komen. Of doen zoals in juli 1991 : de Palio een dag uitstellen en herbeginnen met dezelfde startvolgorde en een hopelijk gekalmeerde Tornasol.

Voor meer duiding over dit probleem, lees op onze blog : Regolamento e Norme Interpretative – La Mossa of Het Reglement en de Interpretatieve Normen van de Palio – De Start. Vooral delen 3 en 4.

Conclusies

Enkele  zeer belangrijke conclusies dringen zich op.

  1. Bartoletti is de nieuwe koning van de Palio van Siena.

Hij heeft nu ook 5 overwinngen zoals zijn twee belangrijkste rivalen Atzeni en Mari. Maar Bartoletti was een late debutant  in 2007 op 26-jarige leeftijd, en met een overwinning. Dan moest hij 5 jaar wachten op een nieuwe overwinning  door gebrek aan ervaring, dwz niet altijd gelukkige keuze van paarden en een buitenstaander in het netwerk  van fantini. En dan kwam hij in 2016 volledig tot bloei met zijn opzienbarende cappotto voor Lupa. Hij is nu de tweede fantino, naast Trecciolino, die er in  geslaagd is om drie Palio’s na mekaar te winnen. Dat was zelfs Picino en Aceto in de 20ste eeuw nooit gelukt. Hij koppelt een buitengewone rijvaardigheid aan grote kracht, opvallend hoe weinig hij zijn nerbo gebruikt op zijn paard, en nu ook een grote koersintelligentie. Zijn start is fenomenaal, maar hij kan net zo goed een inhaalpalio rijden. Chiocciola rijdt in augustus en heeft een voorakkoord met Bartoletti. Wordt hij de eerste fantino die er vier op rij wint sinds de 19e eeuw? Het zou een historische gebeurtenis zijn.

  1. De nieuwe generatie fantini , of “Nieuwe, jonge, veelbelovende fantini  gezocht”.

Na 13 jaar afwezigheid is de 37-jarige Dino Pes teruggekomen in de Palio voor Leocorno en reed een uitstekende koers. Eerst lette hij op rivaal Civetta, en toen die slecht startte, ging hij zijn kans en eindigde derde na Giraffa en Aquila. Deze keuze moet beschouwd worden als een kaakslag aan de volledige nieuwe generatie fantini die de laatste jaren veel kansen hebben gekregen en weinig klasse hebben laten zien. De oude meester Bruschelli en de drie actuele toppers, Bartoletti en Mari en Atzeni  zijn de dertig gepasseerd en geen enkele jongere fantino schijnt zich aan te bieden om mee te dingen. Nooit gezien in de laatste 30 jaar of meer. Voor de groep Zedde, Siri, Caria, Manucci, Migheli, Carboni, Chessa, Puscedddu ziet de toekomst er niet goed uit. Waar is de tijd dat Pes en Bonito da Silva wonnen op 19 jaar en Cianchino op 20, en Minisini op 23 en Bastiano op 24, enz… Andrea Coghe debuteerde nu  pas op 29-jarige leeftijd voor Selva en zonder te overtuigen, en zoon Bruschelli stapelt ontgoochelingen op. Misschien is Carlo Sanna, toch ook al 28, een lichtpunt, en in mindere mate de 27-jarige Murtas. De jongste gebuisde, Manucci,  is ondertussen ook al 26 jaar. Er is buiten zoon Bruschelli geen enkele veelbelovende ruiter op komst onder de 26 jaar, en ook over hem groeit de twijfel.

  1. In Basso, naar beneden, of de keuze van een middelmatig lot paarden.

Voor de zoveelste keer in de geschiedenis van de Palio hebben de capitani in hun wijsheid beslist om de beste paarden uit te sluiten. Reeds voor de Tratta hadden winnaars Oppio en Occolè forfait gegeven. Op de Tratta werden Preziosa Penelope, Morosita Prima en Polonski uitgesloten wegens te sterk. Zes van de tien capitani stemden voor uitsluiting. En voor de zoveelste keer is bewezen dat er ook in een zogenaamd middelmatig lot paarden grote klasseverschillen zijn. De kloof tussen Sarbana en Renalzos, en de andere paarden was enorm. Waarom dan deze beslissing? De officiële versie is steeds dat men wil vermijden dat contrade kansloos zijn door te grote klasseverschillen. Onzin natuurlijk want dat wordt voortdurend tegengesproken door de feiten. Eigenlijk speelt hier vooral de angst van de capitani zelf dat ze een toppaard loten en vervolgens niet winnen en het verwijt krijgen dat ze verkeerde ruiter hebben gekozen, of de verkeerde strategie toegepast. Er is een redelijke kans dat in augustus de beste paarden terug zullen meerijden in een spectaculaire spannende Palio.  Morosita Prima, Oppio, Occolè, Preziosa Penelope, Polonski , Sarbana en Renalzos in één koers… je mag er niet aan denken.

Jan Gilliams