Contrade

Administratieve verdeling van de wijken

In de Toscaanse stad Siena heet elk van zeventien historische onderverdelingen van de stad binnen de middeleeuwse stadsmuren ‘Contrada’.

Elk van de 17 districten behoudt al eeuwenlang zijn autonomie en zijn op democratisch gekozen organen. De wijken zijn non-profit organisaties en worden wettelijk beschouwd als rechtspersonen.

De stad wordt daarenboven opgedeeld in 3 delen of Terzi. In elk deel bevinden zich 5 of 6 wijken.

In de middeleeuwen bestonden de Contrade ook al, al hadden ze toen en ander doel dan heden ten dage. Toen waren het veelal militaire compagnieën die Siena moesten beschermen in tijden van oorlog (tegen Florentijnen).

Het maximum aantal ‘moderne’ wijken was volgens de kronieken 23. In aanvulling van de huidige 17 spraken we verder nog van Gallo, Leone, Orso, Quercia, Spadaforte en Vipera. Nu beter bekend als de Contrade Soppresse die nog wel deelnemen aan de Corteo Storico.

In de zeventiende eeuw stierven ze allen langzamerhand uit als gevolg van organisatorische tekortkomingen, geen deelname aan het openbare leven (Palio,…) en ga zo maar door. Hun grondgebied werd geannexeerd door de naburige districten en hun sporen blijven zichtbaar in de vlaggen en comparsa van die wijken.

Ook Aquila was met uitsterven bedreigd toen ze bijna een eeuw lang niet meer deelnamen aan openbare feesten. Tot ze plots werden toegelaten om deel te nemen aan de Palio van 1719. De naburige wijken protesteerden fel want ze hadden het grondgebied al verdeeld. Er werd wel beslist dat er geen nieuwe wijken konden opgericht worden die deel zouden kunnen nemen aan de Palio.

Toen in 1929 de inwoners van de eerste wijken buiten de oude stadsmuren (bv San Prospero) de aanvraag hadden gedaan om ook een wijk op te richten werd dit voorstel verworpen door te verwijzen naar de wet uit de achttiende eeuw.

Gebruik de vinkjes om bepaalde dingen aan en uit te zetten om het overzichtelijker te maken.
Je kan ook op een wijk duwen om in te zoomen.
Openen in nieuw venster kan via maps.palio.be


Lidmaatschap

Volgende mensen behoren tot een Contrada:

  1. de originele bewoners die binnen de grenzen van de wijk woonden (grenzen werden vastgelegd in 1730 door de Bando di Violante di Baviera
  2. de bewoners
  3. de nakomelingen van mensen uit de wijk

In sommige wijken wordt dit door de Statuten van de wijk uitgebreid naar sympathisanten die, hoewel ze geen inwoner zijn van de wijk, wel contradaiolo willen worden.

De prottettori (beschermers/leden) ondersteunen de wijken economisch door lidgeld, deelname aan activiteiten,…
Als de wijk meerijdt moeten de prottettori een papier invullen met daarop het bedrag dat ze willen schenken in geval van overwinning. Zo kan het bestuur de “oorlogskas” opmaken.

Sinds de tweede wereldoorlog heeft men ook de gewoonte in de wijken om nieuwe leden te dopen (Battesimo contradaiolo). Dit is geen religieuze doop maar heeft tot doel om het lidmaatschap te vereeuwigen. Het is redelijk recent opgestart (1947). Sindsdien werden in alle wijken doopfonteinen gebouwd of in gebruik genomen.

Deze vorm van lidmaatschap is ingevoerd omdat mensen meer en meer buiten de stad gingen wonen. Vroeger werden mensen thuisgeboren (op grondgebied van de wijk). Later gebeurde dit meer en meer in het ziekenhuis. Omdat dit ziekenhuis eerst in (en later buiten de stad) stond en dus deel uitmaakte van een wijk werden de meest gekke dingen ondernomen om toch in de wijk geboren te worden. Zo namen vaders soms zand van de wijk mee dat ze onder het ziekenhuisbed gooiden, zodat hun kind toch geboren werd op grond van de wijk en dus ontegensprekelijk lid werd van de wijk. Vandaag de dag, onder andere door de doop in de wijk, behoren kinderen zonder problemen tot de wijk van de ouders.

De Battesimi contradaioli  worden één keer per jaar gehouden, tijdens het feestweekend (Festa Titolare) van de respectievelijke wijk. Nadat je besprenkeld wordt met water uit de doopfontein krijg je een zakdoek (fazzoletto).

De fazzoletto is een vierkanten weefsel (vroeger uit katoen, nu vaak polyester maar soms ook van de fijnste zijde) met de kleuren en symbolen van de wijk. De ‘sjaal’ werd geïntroduceerd in de twintigste eeuw, vóór de invoering van de doop. Soms zie je mensen met prachtig genaaide of met de hand geschilderde sjaals. De fazzoletto is het symbool van verbondenheid bij een wijk die gedragen wordt van geboorte tot dood, meestal gebonden rond de nek. Voorloper van de fazzoletti zijn grote rozetten in de kleuren van de wijk die vastgespeld werden op kledij of hoeden. Deze werden reeds in de negentiende wijk gebruikt. Nu zie je ze nog, wel veel kleiner. Een goed en vergelijkbaar voorbeeld met de rozetten van toen zijn degene die de stalmeesters (barbaresci) dragen op hun witte pet.


Interne organisatie van de wijk
Administratieve organisatie

De Priore (bij Oca de Governatore en Rettore bij Bruco) neemt de administratieve leiding van de wijk op zich gedurende het hele jaar. Hij vertegenwoordigt de wijk op verschillende officiële momenten en onderhoudt relaties met de andere wijken. De gemeenteraad van de Stad Siena erkent de Priore als het hoofd en de legitieme vertegenwoordiger van de Contrada.

De basis van de wijk is de algemene volksvergadering. De bijeenkomst vindt gemiddeld plaats om de twee maanden. In bijzondere gevallen kan dit ook meerdere malen per maand zijn. De vergadering wordt bij elkaar geroepen door middel van een publicatie aan de zetel van de wijk. De klok van de wijk-kerk herinnert de leden er nogmaals aan op het uur van de bijeenkomst.

Interne onderverdeling in groepen

Binnen de Contrada zijn er andere groepen actief : denken we aan de Vrouwen, de Jongeren, de Kinderen, en Il Consiglio di Societa. De eerste drie groepen zijn verantwoordelijk voor het organiseren van activiteiten voor hun respectievelijke doelgroep. De laatste is een soort van de raad van bestuur van de die de tuin, de bar en andere gemeenschappelijke ruimte open stelt op geruime tijdstippen voor de bewoners van de wijk.

Elke wijk heeft trouwens een groep bloedgevers. Hierdoor heeft Siena een grotere voorraad dan gemiddeld en kunnen ze bloed aanbieden in andere ziekenhuizen in Toscane (en zelfs gans Italië).

Palio-gerelateerde organisatie

Naast de civiele organisatie van de Contrada, is er uiteraard ook een groep die zich enkel bezig houdt met de Palio.

De Capitano (kapitein) leidt de wijk voor alles wat te maken heeft met de Palio. Tijdens de dagen van de Palio is hij de leider van de wijk. De kapitein kan ook ter verantwoording geroepen worden voor beslissingen tijdens en rond de Palio. De kapitein wordt vergezeld door één of meerdere Mangini (Luitenants). De Mangino del Popolo heeft twee hoofdtaken : acties van de Kapitein controleren namens het volk; en de Kapitein actief helpen.

De Capitano moet ook een Palio-staff samenstellen : Barbaresco (hoofdstalman), hulpstalmannen, een dierenarts en een hoefsmid.

Daarnaast is ook de figuur van Correttorre (priester) belangrijk. Hij zorgt voor het religieuze deel, te beginnen met de zegening van het paard.


Festiviteiten door het jaar heen
Festa Titolare

De Festa Titolare is de viering van de patroonheilige van de Contrada. Het zal gevierd worden op de eerst volgende zondag na de dag gewijd aan de patroonheilige. Alleen Chiocciola houdt zich aan de dag zelf, ongeacht of het nu een zondag is of niet.  Santi Pietro e Paolo worden steevast op 29 juni gevierd.

De avond voor de feestdag vindt er een mis plaats in de kerk van de wijk. In de straten worden spelletjes gehouden die vele bezoekers naar de wijk trekken.

Op de dag van de viering gaat de comparsa (middeleeuwse stoet met vaandeldragers en trommelaars van de wijk) uit. Zij vertrekken ’s morgen op rondgang langs alle andere wijken (behalve de rivaal). In geallieerde wijken krijgen ze vaak drinken en versnaperingen aangeboden.

Op dezelfde dag doopt de Priore de pasgeboren van dat jaar en de mensen die lid willen worden van de wijk.

De dag eindigt met een bijeenkomst op de Piazza. Van daaruit wordt naar de wijk gestapt waar er samen gegeten wordt.

Deelname aan de Palio

De contrade lopen 2x per jaar de Palio. Hoewel dit niet de enige activiteit van de wijk is, is het wel de meest publieke en flitsende in het contrada-jaar.

De Palio speelt zich af in verschillende officiële fases :

  • L’Estrazione a sorte delle Contrade (loting van de wijken)
  • La Tratta (verloten van de paarden)
  • Le Prove (de oefenritten)
  • La Segnatura dei Fantini (officieel tekenen van de fantini om hun deelname voor de respectievelijk wijk te bekrachtigen)
  • Het ophalen van de Drappellone (in juli in de Chiesa di Provenzano en in augstus in de Duomo)
  • De Corteo Storico (middeleeuwse stoet)
  • De koers zelf

De Palio’s van juli en augustus staan los van elkaar. Dat wil zeggen dat wijken die dit jaar in juli niet meedoen, automatisch deelnamen in juli van het volgende jaar. Daarnaast worden er nog 3 wijken geloot. Voor augustus geldt hetzelfde principe.

Il Masgalano

De Masgalano wordt toegekend aan de Contrada wiens vertegenwoordigers (comparsa) de beste verschijning toont tijdens de twee Corteo Storico’s op de Piazza del Campo voorafgaand aan de Palio zelf.

Het feest van de overwinning

De wijken die de Palio winnen in juli en augustus te vieren dit zeer uitgebreid eind september en begin oktober. In de zeldzame gevallen waarin een Contrada beide Palio’s wint (Cappotto) zijn de festiviteiten uiteraard nog grootser. De laatste keer was in 2016 toen Lupa dit huzarestuk voor elkaar kreeg. De overwinning van een Palio Straordinario in september wordt meestal in de lente van het volgende jaar gevierd.

Meestal organiseert de wijk onafgebroken elke dag een diner voor elke tot dan toe behaalde overwinning. De diners worden in eigen beheer georganiseerd en dienen om de kas te spekken om de overwinning te betalen. In de eerste dagen na de overwinning gaat de wijk triomfantelijk door de stad met vlaggen, trommels en de gewonnen Drappellone. Een week na de Palio gaat de wijk door de straten van de stad met een Corteo della Vittoria waarbij er gespot wordt met de andere wijken en in het bijzonder de rivaal.

Bij het overwinningsdiner zijn er bij kleine wijken meestal 2000 deelnemers, bij grotere kan dit boven de 5000 gaan. Gezien deze enorme aantallen en omdat het logisch is dat alle contradaioli kunnen deelnemen worden deze meestal uitbesteed aan cateringbedrijven. Het diner vindt plaats op een groot plein in de wijk dat volledig versierd is in de kleuren van de wijk. Er is een eretafel voorzien voor de fantino en de staff Palio. Ook het paard krijgt een ereplaats.

In de dagen na het overwinningsdiner worden er kleinere “Cenini”  gehouden in verschillende thema’s :  diner voor de vrouwen, diner voor de kinderen, diner voor de mannen, etc.

Gedurende de winter worden er maandelijks diners gehouden (de 2e of 16e van de maand).

In de maand mei volgt dan een slotdiner.

Het sluiten van het jaar van de Contradaiolo

In Siena bestaat er ook een soort nieuwjaar voor de wijken. Dit vindt plaats op 1 december, dag van de patroonheilige van Siena, Sant’Ansano. Op deze datum organiseren de wijken een banket. Hieraan neemt de kern van de wijk deel.

Santa Lucia

Op 13 december viert men Santa Lucia: dit is een van de meest bekende en gevoelde tradities van Siena. Alle wijken maken kleine terracotta klokken in de kleuren van de wijk. Deze worden dan te koop aangeboden op een markt ter ere van Santa Lucia.


Omgang tussen de wijken onderling
Il Magistrato delle Contrade

Alle Priori van de contrade zetelen samen in deze commissie die voor het eerst samenkwam in 1905 in de Chiesa di San Cristoforo in Civetta. (dit is trouwens de reden waarom Civetta Priora draagt als titel van de wijk)

Samen hebben ze bijvoorbeeld een soort van code afgesproken rond het uithangen van de vlag van de wijk. Ze mag bijvoorbeeld enkel buiten gehangen worden aan de wijk tijdens de dagen van de Palio, het Festa Titolare en bij geboorte of sterfte van iemand van de wijk.

Il Consorzio per la tutela del Palio di Siena

Het Consortium is een andere commissie opgericht door en tussen de wijken. De hoofdactiviteit van het Consortium is de rechtsbescherming van het auteursrecht op alles wat de te maken heeft met de Contrade en de Palio. Zij grijpen in bij plagiaat.

Filmproducenten of TV-zenders die een reportage of documentaire willen draaien over of rond de Palio moeten ook toelating krijgen van hen. Ook de Rai die een rechtstreekse uitzending doen van de Palio moeten via hen passeren.

Zo kreeg het Consorzio eind 2015 de vraag van de Britse Queen om met de Contrade af te zakken naar London voor haar verjaardagsfeest. Dit werd na lang overleg geweigerd. De Palio beleeft men in Siena zelf en nergens anders.

Alleanzen en rivaliteiten

Door de eeuwen heen zijn de onderlinge relaties tussen de contrade van Siena onder te delen in drie soorten :

  • Alleaten
  • Rivaliteiten
  • Wat men noemt : “een gebrek aan formele relaties”

Het verbond (alliantie) wordt gekenmerkt door een formele overeenkomst met wederzijdse verplichtingen zoals het bezoeken van elkaar, als het maken van afspraken tot het winnen van de Palio.

In de eeuwenoude geschiedenis van de Palio werd eenmaal een verbond gemaakt tussen verschillende wijken, namelijk de “T.O.N.O.”, de afkorting van Tartuca, Oca, Nicchio en Onda. Tussen augustus 1927 en 1934 werden er 16 Palio’s betwist. T.O.N.O.  won er respectievelijk 3+3+3+3 = 12. De rivalen geen enkele.

Daarnaast hebben we rivaliteiten waarvan volgende vandaag de dag nog bestaan:

Deze laatste is niet wederzijds. Torre erkend Onda niet als rivaal maar meer als een lastige buur. De oudste rivaliteiten zijn TartucaChiocciola en OcaTorre, die beide hun ontstaan kenden in de zeventiende eeuw.

De laatste relatie is die van ‘gebrek aan formele relaties. Een voorbeeld hiervan is BrucoOca.


Lees ook
Laatste aanpassing : 29 juni 2020