De Palio van 2 juli 2022: van de Paliohemel naar de Paliohel?

Op zondag 3 juli begon Franco Masoni , directeur van en al ruim 50 jaar commentator van de Palio op zijn zender Canale3 Toscana, omringd door 5 fantini waaronder de gewezen grootheden Aceto, Pes en Cianchino, de uitzending met de slotbeschouwingen met een negen minuten durende nooit eerder gehoorde klaagzang over de Palio van 2 juli 2022. “Ik schaam me ervoor Sienees te zijn, … ik ben zaterdagavond i.p.v. de gebruikelijk interviews te doen met de zegevierende fantino en capitano en priore, en met hun verslagen collega’s om 22.15 uur gaan slapen… Ik ga me morgen bezinnen op een rustig Toscaans strand“. “Dit is niet de Palio van Siena”, waarna hij een daverend en gemeend applaus kreeg van zijn gasten in de studio.

Reeds voor de Palio zelf hadden Sienese vrienden opgeroepen om de koers te boycotten, en toen moest het ergste nog gebeuren, en na de koers liepen hun commentaren over van ongeloof, ontgoocheling en verontwaardiging en woede. De kranten van 3 juli waren nog ietwat aarzelend maar werden snel gevolgd door een stroom van commentaren… hetzelfde ongeloof, ontgoocheling en verontwaardiging en woede. En niet over één of meerdere afzonderlijke gebeurtenissen maar over alles wat er die dagen is gebeurd.

En nochtans was de vreugde immens toen in de lente duidelijk werd dat er na 3 jaar terug een Palio zou gereden worden en schreven de kranten op 29 juni dat de “droom terug realiteit was geworden”. Wat is er dan misgelopen? En is deze analyse helemaal juist of enigszins overroepen?

Zetten we daarom alles even op een rijtje met commentaar.

Een Estrazione met 3 geschorste contrade.

We beginnen met iets waarover niemand heeft gesproken op 3 juli, maar wat o.i. reeds tot bezinning zou moeten aanzetten. Op zondag 29 mei werd er op de Campo geloot wie zou mogen deelnemen bovenop de zeven contrade die bij rechte mochten meedoen omdat ze er op 2 juli 2019 niet bij waren geweest. Geen drie uit een lot van tien zoals gebruikelijk is maar liefst zes want er waren drie contrade geschorst voor inbreuken op het reglement in 2018 en 2019. Geen mens die erover zeurde want dat verhoogde de kansen van de andere contrade. Drie geschorste contrade is voor zover we weten nooit eerder gebeurd en is op zichzelf reeds een bewijs dat het in 2019 toch iets te ver uit de hand was gelopen.

De verplichte oefenritten in Mociano en Monticiano.

Alle ingeschreven en aanvaardde paarden, liefst 141, moeten in de maanden voor de Palio verplicht deelnemen aan een cyclus testritten op de pistes van Mociano en Monticiano. Er worden batterie (testritten) ingericht met een groep paarden die zoals in de Palio moeten starten tussen 2 touwen. In Mociano is het iets meer testen, in Monticiano is het iets meer een koers.

Hebben we niet gelezen bij sommige meer kritische commentatoren dat er eigenlijk weinig te zien is geweest? Weinig paarden die echt doorreden? Een gezellig drafje en af en toe een hoger tempo?

Geen echte strijd waarbij minstens twee paarden en ruiters het wilden weten? Paarden waarover werd gefluisterd dat ze niet in vorm waren, waarnaar werd uitgekeken en het toch rustig aandeden, waaronder zelfs de grote topper Remorex? En dat na drie jaar onderbreking met slechts sporadische testen, en bijgevolg met drie jaargangen nieuwe paarden zonder ervaring in de zeer specifieke koers die de Palio is en zonder ervaring op de Piazza zelf?

Op de simpele vraag die ik aan al mijn Sienese vrienden heb gesteld: “hebben jullie een paard gezien dat een beslissende derde ronde in de benen heeft waarin afstand wordt genomen van de tegenstanders? ” heb ik geen enkel antwoord gekregen. Op de andere m.i. belangrijke vraag: “Zijn de toppers van voor 3 jaar niet achteruitgegaan omdat ze toch wat ouder zijn geworden? ”, evenmin.

Het viel op dat er in de kranten en op de Paliosites nauwelijks werd gesproken over “ontdekkingen”, paarden die iets meer hadden. Toen ik de Sienese vrienden deze vraag stelde de avond voor de Palio werden er enkele namen genoemd, die het niet bepaald allemaal hebben getoond in de batterie van 29 juni. “Oh, maar dit is geen probleem. De fantini hebben ze allemaal doorgenomen en zij weten het wel“.

Sergio Profeti, kenner bij uitstek van de Palio, schreef zelfs op zijn site dat Giuseppe Zedde meer dan om het even welke andere fantino in staat was om het “juiste paard” te kiezen. Dat hebben we gezien toen hij na de tratta recht naar Chiocciola is gegaan op Zentile, opgenomen in de gefluisterde lijst van nieuwe toppers, die volstrekt onhandelbaar was tussen de touwen, en in de zes prove en in de Palio zelf, en die in de koers er niets van terecht bracht na een overigens mislukte start!! Geen millimeter ingelopen, zelfs verder achteruitgeboerd!

Kortom, en sommige commentatoren hebben dat ook benadrukt: de testritten waren een maat voor niets in de voorbereiding op de Palio. Toen de uiteindelijke lijst voor de batterie werd bekendgemaakt na testritten en de tweedaagse keuring in de paardenkliniek, merkte Profeti verontwaardigd op dat meerdere paarden in Mociano en Monticiano blijk hadden gegeven van totale ongeschiktheid, inclusief kleine kwetsuren en hinken na de koers.

Masoni was zeer scherp in zijn veroordeling van de prestaties op de testritten en stelde zelfs voor om premies te geven aan winnaars van testritten, alsof fantini en eigenaars en capitani niet in staat waren om prestaties te eisen en te tonen.

De “klassieke” strategie van de capitani van de grote contrade.

Het gebeurt meermaals in de Palio dat het beste paard en soms zelfs meerdere beste paarden worden uitgesloten van deelname wegens “manifesta superiorità”, d.w.z echt te sterk voor de koers op een bepaald ogenblik. Dat was het trieste lot van de formidabele Urbino die na zijn derde opeenvolgende zege in 1979 in de volgende 7 jaar telkens opnieuw niet werd geselecteerd. Dat gebeurt meestal na de batterie wanneer de capitani zich terugtrekken in het stadhuis om onder leiding van de burgemeester de tien paarden te kiezen waaruit zal geloot worden. Vroeger gebeurde het ook soms voor de batterie en werd er gefluisterd dat een of meerdere cavallai (eigenaars van Paliopaarden) waren betaald door grote contrade om hun paard thuis te laten.

Deze keer wist heel de stad vooraf dat de drie gewezen winnaars Remorex, Rocco Nice en Tale e Quale, door sommigen reeds vergeleken met Urbino, zelfs niet zouden aangeboden worden in de kliniek voor de medische testen en bijgevolg ook niet in aanmerking kwamen om de batterie te rijden. Men wist ook dat er een budget was gemaakt door de grote contrade om de eigenaars te betalen en men zegde zelfs hardop dat ze alle drie ca. 30.000 euro hadden ontvangen. Niet te controleren maar ook niet ongeloofwaardig.

De reden en het doel van deze strategie hebben we reeds uitgelegd: capitani zijn als de dood om een Palio te verliezen met een favoriet paard en achteraf de woede te moeten trotseren van hun ontgoochelde contradaioli op de assemblee (volksvergaderingen) waarin ze hun strategie moeten verantwoorden, en geven bijgevolg de voorkeur aan het klassieke excuus van “pech, we hebben alles gedaan om te winnen maar het paard was niet goed genoeg “. Ook de fantini vinden dit best leuk want zonder toppaarden moeten zij het verschil maken en stijgt hun financiële waarde. En de eigenaars vinden het ook leuk want ze worden nauwelijks vergoed voor de financiële inspanningen van een geschikt paard kopen, onderhouden en trainen. Slechts enkele “echte” cavallai weerstaan aan de lokroep van het geld uit liefde en respect voor de Palio en bieden steeds hun beste paarden. Helaas zat er deze keer geen toppaard in deze groep eigenaars.

De grote grap is en blijft dat er uiteindelijk maar één winnaar is en negen verliezers. Deze strategie is bijgevolg maar lonend voor één contrada. En nog veel grappiger: de geschiedenis leert dat deze strategie meestal eindigt met de overwinning van een zogenaamde “kleine” contrada waartegen deze strategie is uitgevonden.

En hoe terecht waren bijgevolg de opmerkingen van vele contradaioli dat men maar geen capitano moet worden als men het spel niet durft spelen en alleen denkt aan zichzelf indekken.

Een Sienese commentator schreef deze week dat er een hemelsbreed verschil is tussen de capitani van 50 jaar geleden en die van vandaag: een verschil in sociale positie. Toen liepen er capitani rond als Graaf Chigi, een man uit andere tijden, Artemio Franchi, ondernemer en voorzitter van de Italiaanse voetbalbond en de UEFA en ondervoorzitter van de FIFA, e.a. topindustriëlen en notarissen. En nu is het sociale niveau duidelijk lager. Missschien is deze opmerking niet politiek correct in 2022 maar je kan er niet naast kijken dat de huidige generatie capitani niet de uitstraling en het gezag hebben van hun voorgangers.

Ook het Tufo di Piazza moet getraind en getest worden.

Het beroemde Tufo, het lichtgele zand van de piste, wordt het hele jaar door bewaard in grote magazijnen buiten de stad en enkele dagen voor het begin van het feest ’s nachts naar de Piazza gereden en uitgestrekt over de Piazza. Fantini en kenners merkten op dat het er nog nooit zo slecht had bijgelegen als dit jaar, en dat ondanks de regelmatige monitoring van het zand (elasticiteit, vochtigheidsgraad, dikte, enz …). Men strak over een “glazen spiegel”. Kortom, een te harde piste. Er gebeurde één ongewone ingreep die meer kwaad dan goed heeft gedaan. Binnen de zone van de start tussen de touwen werd het zand verhoogd wat tot gevolg heeft dat de koorden plots lager hangen voor paarden en fantini en dit zou een gedeeltelijke verklaring zijn voor de val van Bruco. Daarover later meer.

De Batterie en de Tratta: alle negatieve voorspellingen worden bewaarheid.

Van de 152 paarden die werden ingeschreven voor de Palio werden er 141 weerhouden, namen er 102 deel aan de medische keuringen, mochten er 86 deelnemen aan de zogenaamde ochtendritten van 27 en 28 juni en werden uiteindelijk 35 geselecteerd voor de batterie en tratta, iets meer als gewoonlijk, met uiteindelijk één laatste forfait: slechts drie 3 paarden met Palio-ervaring en 31 debutanten. Veel te veel om goed te zijn.

Er werden in de voormiddag van 29 juni vijf batterie gereden die zo goed als niets aan het licht brachten. Ook hier een gemiste kans om iets te tonen. Veel paarden gedroegen zich alsof ze zekere kanshebbers waren voor de tratta, en misschien was dat zelfs zo, en was alles eigenlijk reeds bepaald door capitani en fantini.

En ook voorspelbaar: Violenta da Clodia, nog nooit gewonnen maar wel met een goede motor zoals was gebleken in 2019, werd eveneens niet gekozen. De capitani selecteerden een lot van twee paarden met ervaring maar zonder zege, Schietta, tweede op 16 augustus 2019, en Una per Tutti, en liefst acht debutanten. Geen record: op 2 juli 1945 reden er negen debutanten, maar dat was na zes jaar onderbreking door WO II. Op 16 augustus 1994 waren er ook acht debutanten, niet helemaal verrassend omdat er toen enkel winnaars op pensioen waren gegaan zoals Benito, Gallegiante, Pytheos en Figaro, en zeven voor de Palio straordinario van 20 oktober 2018 omdat enkele eigenaars liever hun paarden rust gunden na de twee gelopen Palio’s van dat jaar.

En wat moest gebeuren, gebeurde ook zoals ik had voorspeld in een update: slechts één contrada blij met het uitgelote paard: Istrice juichte voor Schietta. De andere contrade verlieten eerder gelaten de Piazza. Absoluut niet de uitgelaten stemming waarop iedereen had gehoopt. Bijgevolg zou de keuze van de fantini de aanwijzing zijn waar er vermoedelijk favoriete paarden zaten.

De keuzes van contrade door de fantini.

En onmiddellijk bleek dat de “expertenvoorspellingen” er compleet naast zaten op twee keuzen na. Door ingewikkelde intriges en machinaties van deelnemende en ook niet-deelnemende contrade (lees de updates) moesten favorieten Bartoletti voor Bruco en Zedde voor Valdimontone rijden, wat niet uitkwam. Wel juist was de voorspelling dat Sanna voor Istrice zou rijden want de grootste contrada van de stad zit buiten de strategie van de topfantini , en dat Atzeni , de ruiter met de meeste overwinningen , door dezelfde intriges alle deuren bij de grote contrade Chiocciola, Valdimontone en Torre en zelfs Bruco gesloten zou vinden en zich zou moeten troosten bij het kleine Drago, zonder kans op hulp van hem gunstig gezinde contrade of collega-fantini, en bijgevolg kansloos.

En zie, Bartoletti ging naar Torre i.p.v. naar Bruco wat betekende dat hij iets had gezien in Viso d’ Angelo, één van de weinige paarden die inderdaad indruk had gemaakt tijdens de batterie. En zie, Zedde, de fantino die beter dan wie ook een goed paard kan onderscheiden, ging naar Chiocciola i.p.v. naar Valdimontone, op Zentile waarover veel goeds was gefluisterd.

Het was onmiddellijk duidelijk dat Bruco en Montone geen goede paarden hadden geloot. Pantera had het andere paard met ervaring, Una per Tutti, en gaf vertrouwen aan Elias Mannucci, niet bepaald een topper. Lupa koos voor de verdediging tegen favoriet Istrice met Enrico Bruschelli. Slechts één debuterende fantino, Mula voor Valdimontone, en dat was geen verrassing want hij was de enige fantino die in de batterie zich had doen opmerken met inspanningen en zelfs één bravourenummer toen hij in een laatste Casato een paard passeerde door een gewaagd manoeuver langs de binnenzijde.

De zes prove voorspellen niet veel goeds.

Toch eerst iets positiefs en hoopgevend. In de vijf eerste prove was het telkens Mannucci die het snelste startte. Nooit eerder gezien en beschouwd als een zeer gunstig voorteken voor Pantera.

Met 2 opmerkingen: Mannucci kon door het keuzesysteem van de prove telkens van op de onderste dus betere startplaatsen vertrekken. Zou hij dat ook kunnen in de Palio zelf vanuit een eventuele hogere startpositie? En had Una per Tutti een sterke derde ronde in de benen na een goede start?

Bruco had een ongeschikt paard dat voortdurend zijn ongenoegen liet blijken door hard met het hoofd te schudden, en de fantino bleek niet in staat te zijn dat te verhelpen.

Het paard van Chiocciola, de slimme keuze van Zedde, wilde absoluut niet tegen het touw gaan staan, verliet zijn startpositie en dwaalde rond tussen de touwen. Geen enkele verbetering door de fantino. Achteraf werd er een foto gepubliceerd waaruit bleek dat Zedde in de tuin van Chiocciola vergeefs had geprobeerd het paard stil te houden bij het starttouw.

Torre bleef stil staan als een standbeeld.

Atzeni bij Drago maakt zich bijna onzichtbaar en testte nauwelijks. Hij liet niet in zijn zogezegd kleine kaarten kijken.

Het paard van Civetta was eerder onrustig en hield ook nauwelijks zijn positie.

De eerste vragen werden gesteld over de juistheid van de keuze van deze paarden. En dan begonnen de echte incidenten.

In de derde prova gleed Civetta uit in de tweede San Martino. Vankook en fantino Pusceddu gingen tegen de grond. Op het eerste gezicht zonder gevolgen. In de vierde prova was Vankook vrijgesteld van deelname door de veeartsen en bleek dat Pusceddu was vervangen door Carboni, de trainer van Vankook.

In de vijfde prova was Civetta er terug bij, maar bleef zeer onrustig bewegen tussen de touwen. Na de start reed Carboni wel anderhalve ronde aan een behoorlijk hoge snelheid. Een geruststelling voor de Civettini. Dacht men. Maar na de valse start in diezelfde prova remde Sanna van Istrice niet maar probeerde een San Martino, moest Chiocciola ontwijken, sprong van Schietta die zijn poot omsloeg en duidelijk hinkte. De favoriet stond mogelijk buitenspel.

En bij de zesde prova brak de revolutie uit.

Geen Istrice wat geen verrassing is want Schietta was de avond voordien met een camion naar de stal teruggebracht, en er werd gesproken van een uitsluiting door de veeartsen om veiligheidsredenen. Had Profeti niet voor het begin van de Palio geschreven: “Vai e torna nella stalla“, een geestige aanpassing van de formule die de contradapriesters bij de zegening van het paard zeggen en soms zelfs roepen : “Vai e torna vincitore”. “Ga en kom (ongedeerd) terug naar de stal i.p.v. “Ga en kom terug als Overwinnaar”.

Wat niet werd aanvaard door de Civettini is dat de veeartsen die ochtend vroeg in de stal van Civetta waren afgestapt, Vankook hadden gekeurd en afgekeurd voor deelname aan de Palio. Dat kon toch niet! Hij was wel onrustig tijdens de startprocedure maar daarna vloog hij toch anderhalve ronde? De Civettini kwamen de Piazza op en begonnen een zitstaking om de zesde en laatste oefenrit te verhinderen. Na veel geroep en woede slaagden de prior en de capitano ven Civetta erin om hen van het plein te krijgen om erger te verhinderen, lees een schorsing van een deelname aan de palio in 2023. We wisten toen dat het een Palio zou worden met slechts acht contrade wat uiterst zelden gebeurt maar niet uniek is.

De discussie in de stad ging over het feit of de beslissing van de veeartsen terecht was of ingegeven door een overdreven schrik voor een kwetsuur, en al snel werd dat ook toegepast op het paard van Istrice. En bovendien: diezelfde veeartsen die nu zo voorzichtig zijn, hadden die paarden toch vooraf getest in de paardenkliniek, en nu dit. Volgens Civetta was het paard wel wat rumoerig bij de start, maar perfect in staat om de Palio te rijden, dus zonder fysische problemen. Deze stelling wordt momenteel door bijna iedereen aanvaard in Siena.

De stemming in de stad was echt niet goed.

De Palio: de startposities en het gedrag van de paarden.

Om stipt 19.30 gingen acht contrade naar de startplaats. Er werd geloot en dat gaf volgend resultaat.

• Valdimontone – Mula – Vitzuchesu: debuterende fantino en paard. Geen indruk gemaakt in de prove.
• Bruco – Piras – Uragano Rosso: een ramp met een zeer ongelukkig paard dat weer constant met de kop begon te schudden.µ
• Lupa – Enrico Bruschelli – Reo Confesso: een erg betwiste fantino, zoon van de grote Gigi Bruschelli en gekozen om Istrice te blokkeren die nu plots niet meededen, en Lupa kon dus vrijuit haar kans gaan, maar op een paard dat niets had getoond.
• Torre – Bartoletti – Viso d’ Angelo: plots de favoriet hoewel Viso eerder rustig dan echt snel leek te zijn in de prove.
• Chiocciola – Zedde – Zentile: gedroeg zich opnieuw zeer onrustig tussen de touwen. Maakte geen indruk als medefavoriet.
• Drago – Atzeni – Zio Frac: zogezegd kansloos zonder “vrienden” onder contrade en ruiters en met een moeilijk in te schatten paard.
• Pantera – Mannucci – Una per Tutti: de startsensatie van de prove, maar stond nu toch hoger. Geraakt hij weer snel weg en hoe is zijn derde ronde na een eventuele snelle start?
• Leocorno – Coghe – Volpino: en nu ook plots zonder rivaal Civetta. Kon dus zijn kans gaan maar had totaal niets getoond in de prove. Leocorno is wel als achtste paard de rincorsa, dus staat buiten de touwen en is degene die beslist wanneer er wordt gestart.

Het liep daarna compleet uit de hand.

Alle moeilijke paarden bleken niet bijgeleerd te hebben: Zentile voor Chiocciola en Uragano Rosso voor Bruco zetten de boel op stelten. Torre en iets minder Drago bleven kalm.

En plots ontdekte men een nieuw zeer groot probleem: Bartolo Ambrosione, de normale starter met veel ervaring, niet perfect maar beslist acceptabel in soms moeilijke omstandigheden, had forfait moeten geven, en was reeds bij aanvang vervangen door Renato Bircolotti, starter in regionale Palio’s zoals Fucecchio, met ervaring als starter in Mociano en Monticiano.

Niets liet vermoeden wat er nu zou gebeuren. Hij had inderdaad af te rekenen gehad in de prove met onrustige paarden maar men kon hem niet veel verwijten. Hij werd opnieuw geconfronteerd met dezelfde problemen en was die helemaal niet de baas. Hij annuleerde vijf starten waarvan er minstens één goed had kunnen gegeven worden met zes paarden op hun plaats en in de juiste richting, maar hij zag Lupa omgekeerd staan en gaf, strict genomen niet helemaal ten onrechte, een valse start. Achteraf zal hem dit zeer zwaar aangerekend worden.

Bij een van de starten bleek plotseling Leocorno te hinken aan de rechterachterpoot. Een ingreep van de veearts van Leocorno kon niets verhelpen en paard en ruiter werden afgevoerd. Dus een Palio met zeven en wie moet nu de start geven?

De noodzaak van een tweede busta met een nieuwe startvolgorde.

Het reglement van de Palio zegt niets over deze situatie want het reglement is precies maar niet volledig omdat men een zekere “elasticiteit” wil behouden in beslissingen om de Palio niet te rigied te maken en mogelijkheid tot interpretatie te geven. Een oorzaak van vele maanden eindeloze discussies waarmee Sienezen zich een hele winter kunnen amuseren.

Bircolotti besliste dat de zevende contrada dan maar de start moest geven. Niemand van de stedelijke organisatie, burgemeester en medewerkers, en de door de stad benoemde drie “deputati“, de verantwoordelijken voor het correcte verloop die uit de contrade komen, en zelfs de capitani en hun mangini (assistenten), protesteerden niet. En dit wordt de grote discussie van de winter want deze essentiële beslissing wordt nu gecontesteerd.

Men had volgens de meeste specialisten moeten overgaan op een nieuwe startvolgorde, die ook steeds wordt getrokken voor de aanvang van de koers na de eerste startvolgorde. Er wordt zelfs een derde startorde getrokken.

Waarom? Dat is een lang en moeilijk verhaal. Men gaat over naar een nieuwe startvolgorde als “de mossiere (starter) de intentie had een start goed te geven maar dan ziet dat er iets niet klopte aan de start“. En precies dat doet men al vele jaren niet in Siena. Bij een valse start, begint men gewoon opnieuw met dezelfde startvolgorde en eigenlijk mag dit niet.

Men moet immers een onderscheid maken tussen de mossiere die een start niet goed geeft wanneer hij het touw laat vallen omdat enkele contrade te vroeg proberen te starten door tegen de koord te duwen, d.w.z. voor de rincorsa binnenkomt, en hij dat touw laat vallen om hen te beschermen tegen valpartijen die er het gevolg van zijn. Dat is geen valse start maar een geannuleerde met als doel het in bescherming nemen van fantini en paarden.

Er is pas een valse start als de rincorsa correct binnenkomt, de starter de start kan geven door het touw te laten vallen, en dan ziet dat er iets niet klopte, bvb omdat ruiters in totaal verkeerde posities staan of omgekeerd, kortom als ze hun kansen niet kunnen verdedigen. En dat is gebeurd bij het binnenkomen van Leocorno. Een echte “valse start”.

De mossiere moet dan alle contrade verzoeken terug naar de binnenkoer van het stadhuis te gaan, men opent de tweede koker met de nieuwe startvolgorde, en men begint met een nieuwe startvolgorde en een nieuwe rincorsa.

De laatste keer dat dit is gebeurd was in augustus 1987 en dat was, om het vriendelijk te zeggen, ook een aanfluiting. Het tiende paard wilde na één uur niet binnenkomen, de mossiere gaf een politieman de opdracht het paard binnen de touwen trekken, liet de koord vallen en gaf een valse start en men opende de koker met de tweede startvolgorde. Sindsdien is er geen enkel onderscheid meer gemaakt tussen een “echte” valse start en een valse start om fantini en paarden te beschermen.

Kortom, men betaalt de prijs van vele jaren het reglement niet juist toe te passen.

En waarom niet? Zoals ik vroeger reeds uitgebreid heb geschreven in een reeks artikelen over de start, heeft men in Siena een grote schrik voor lange mosse (startprocedures) en zouden deze door over te gaan op een tweede startvolgorde nog langer duren, met een uitstel van de koers tot gevolg door de invallende duisternis zoals is gebeurd op 2 juli 1991 toen om 21.10 na 1 uur en 40 minuten men nog niet was vertrokken en men de dag erna moest herbeginnen. Ik heb geen gegevens voorhanden over de gemiddelde duur van een mossa maar vermoed dat het zeker rond de 45 minuten ligt. Ik herinner mij in 35 jaar slechts één start na tien minuten.

Een jurist is op heel de problematiek nogmaals ingegaan en heeft gewezen op enkele artikels in het reglement die alles toch nog iets gecompliceerder maken. Hij herhaalt dat de mossiere beslist om de start te geven op voorwaarde dat de rincorsa zich met de hals van zijn paard ter hoogte van de verrocchino (startersgestoelte) bevindt, een essentiële voorwaarde, en dan alleen kan beslissen over de geldigheid van de start. Niemand mag of kan deze beslissing betwisten. Nochtans het favoriete tijdverdrijf van alle Sienezen. Verder merkt hij op dat het reglement niet zegt wanneer de start niet geldig is. Er wordt men geen woord gerept over niet op de juiste plaats staan, of omgekeerd staan of forceringen, enz…. Volgens de interpretatieve norm van artikel 65 van het reglement moet de mossiere wel waken over de juiste plaatsen van de contrade.

En een jurist zou geen jurist zijn als hij niet nog een ontbrekend woord had gevonden dat aanleiding kan geven tot een andere interpretatie. Nergens in het reglement staat het woord “moeten”. Dus de interpretatieve vrijheid van de mossiere is zeer groot.

Het verdere verloop van de Palio: de sluwe Atzeni zet de Palio naar zijn hand.

Dus geannuleerde start, volgens Bircolotti. Leocorno begint te hinken en wordt uitgesloten en Pantera wordt, ten onrechte, de rincorsa of de start gevende contrada.

En de ellende gaat verder. Bij de volgende afgelaste start valt Piras van Bruco onder zijn eigen paard tussen de touwen, is gekwetst en wordt afgevoerd. Zijn paard wordt natuurlijk ook weggeleid, en we krijgen een Palio met zes. Dat zou geleden zijn van 1671! De val van Piras zou het gevolg zijn van enerzijds de starter die te laat het touw liet vallen en de verhoogd piste binnen de startzone die paard en ruiter sneller deden vallen over een lager gepositioneerde koord.

En nu bleek heel snel dat de sluwe Atzeni, die in de vijfde en hoogste positie stond tussen de touwen, een akkoord had gemaakt met Pantera. Tot driemaal toe duwde hij met zijn paard de vier lager staande contrade tegen de steccato, de houten afsluiting van de piste, creëerde daarmee een grote ruimte waarbinnen Pantera, een gevreesde snelle starter, alle ruimte had om binnen te komen, en de afspraak was: ik maak voor jou veel ruimte, jij komt binnen maar ik weet dat ook, en wij starten samen en moge de beste winnen.

En zo geschiedde. Pantera kwam binnen in een zee van ruimte en vertrok samen met Drago en

Atzeni, en de vier andere contrade zaten op een hoopje in mekaar. Dit was pas echt een valse start met vier contrade die niet konden vertrekken. Bircolotti gaf de start goed terwijl hij een andere ongeldig verklaarde met slechts één contrada omgekeerd. De Palio was gestart.

Hoe verdedigde Bircolotti achteraf zijn beslissing?

Hij merkte op dat wanneer men de beeldband van de start stilzet op het moment dat hij de koord laat vallen, de vier benadeelde contrade eigenlijk op hun plaats staan en in de juiste richting gekeerd, maar dat ze dan worden samengeklit door de dynamiek van de start. En hij merkte op dat deze vier contrade eigenlijk niet goed hadden opgelet wat er gaande was (tussen Drago en Pantera) en niet snel genoeg hadden gereageerd. Deze visie wordt door de meeste commentatoren echter niet aanvaard!

Nochtans was het manoeuver van Atzeni, vier contrade opzettelijk op een hoopje duwen, briljant maar onreglementair en dus strafbaar. Uiteraard achteraf als in de vroege herfst de gedragingen van fantini worden geanalyseerd en eventueel bestraft met verwittigingen en effectieve uitsluitingen. Pantera nam de leiding, gevolgd door Drago. Drie anderen, Torre en Lupa en Chiocciola volgen op afstand, Montone protesteerde tevergeefs en vertrok 50 meter achter de rest. In de eerste San Martino draaide Pantera te breed, Drago draaide briljant langs binnen en nam de leiding en zou de

Palio ook winnen. Bartoletti voor Torre deed een geweldige comeback en ging Pantera voorbij en ook Drago …… enkele centimeters voorbij de aankomstlijn!

Atzeni won de Palio voor Drago. De man zonder vrienden die niet kon winnen, zegde achteraf, volkomen terecht: “Het was ik tegen allen”! We hadden (toch, toch) een mooie Palio gezien maar met slechts drie protagonisten.

En toch kwam er nog een element van onbehagen bij. Toen Bartoletti Drago ging passeren, legde Atzeni tot driemaal toe zijn hand op het voorhoofd van Viso d’ Angelo, het paard van Torre. Misschien duwde hij zelfs, en het is ten strengste verboden door het reglement het paard van tegenstanders aan te raken tenzij met de zweep en dus moet Atzeni bestraft worden met een schorsing voor 2023.

En Atzeni was niet aan zijn proefstuk. Hij had dit reeds gedaan als jonge fantino in 2008 en in 2013 en is hiervoor toen ook niet gestraft. Het is zijn specialiteit geworden. Zeer, zeer benieuwd of er zal opgetreden worden.

De huidige generatie fantini.

Ik heb vroeger reeds aangegeven dat er een groot probleem is met bekwame en/of jonge veelbelovende fantini. Ze zijn er niet meer! En er bestaat hiervoor geen enkele logische verklaring. Er zijn nooit meer paarden geweest die voor de Palio moeten voorbereid worden, er zijn nooit meer scuderie (renstallen) geweest die perfect zijn ingericht. Fantini zijn nooit beter voorbereid met medische begeleiders en kinesisten. Er zijn nooit meer televisiebeelden beschikbaar geweest uit alle mogelijke posities die laten zien wat een goede fantino moet doen en vooral wat hij niet moet doen.

Masoni ging zelfs zo ver de hoop uit te spreken dat enkele fantini een ander beroep zouden zoeken, want fantino zijn is een mestiere (beroep) met kennis en kunde en geen improvisatie. Nooit voordien heb ik zo’n vernietigend oordeel horen uitspreken over de huidige generatie. Hij heeft geen namen genoemd. Dat doet men niet in Siena. Ik waag me er toch aan.

• Atzeni en Bartoletti zijn twee echte toppers. Pas nu voelen we hoe de betreurde Andrea Mari, omgekomen in een tragisch auto-ongeval, ontbreekt. Zedde is ook goed, maar dan is er een gat, een groot gat.
• Sanna beging een grote fout in de prove na een valse start door nog iets te proberen in San Martino, een nodeloos risico waarmee hij het zogezegde favoriete paard definitief heeft uitgeschakeld. Sanna heeft één Palio gewonnen maar we herinneren ons vooral zijn stommiteiten.
• Over Mula werd er vooraf positief geschreven en in de batterie was hij de enige die echt reed en één keer zelfs een ovatie kreeg van de Piazza voor een briljant manoeuver. In de Palio zelf zat hij opgesloten in de groep van vier, protesteerde tevergeefs bij de starter en vertrok 50 meter achter de rest. En toch nam hij de tweede San Martino aan hoge snelheid zodat hij met zijn paard in de matrassen vloog, viel en zijn paard beangstigend begon te hinken. Gelukkig uiteindelijk niet meer dan dat. Ik kan U garanderen dat hij door de toeschouwers werd vervloekt voor zijn volstrekt onnodig roekeloos rijden omdat voor hem de Palio voorbij was bij de start. Ik vermoed dat Masoni aan hem heeft gedacht om een ander beroep te zoeken, en dat ondanks zijn duidelijke rijkunde, maar het hoofd moet ook meewillen.
• Hij zal ook gedacht hebben aan Andrea Coghe. Die heeft ooit een Palio gewonnen zonder dat hij het zelf wist, zwaar gevallen en alleen door de verdienste van zijn paard Remorex. Die is erin geslaagd als rincorsa tot tweemaal toe binnen te komen en zijn paard het startersgestoelte licht te doen raken terwijl er een zee aan ruimte was binnen de touwen. De tweede keer begon het paard te hinken en was voor hen de Palio voorbij.
• Pusceddu heeft een loopbaan gehad van 23 jaar zonder één zege en mag nu ook best stoppen na een banale val in San Martino in de derde prova, waarmee hij uiteindelijk de Palio van Civetta heeft doen mislukken.
• Ook Enrico Bruschelli die zijn comeback heeft gedaan na 5 jaar, zou best stoppen na een reeks van kleurloze koersen en grote flaters.
• Piras en Zedde hadden onhandelbare paarden. Mannucci heeft gereden met een ruime voldoende.

Fantini en Cavalli. Wie zal er bij zijn in augustus?

Atzeni, Bartoletti, Zedde en Mannucci. Mogelijk opnieuw Sanna en verder de comeback van enkele die er nu niet bij waren zoals Arri. Maar veel hoop op nieuw echt talent is er voorlopig niet.

Ik voorspel de keuze van alle gewezen winnaars in augustus: Remorex, Rocco Nice, Tale e Quale en Zio Frac. Verder ook Viso d’Angelo en Violenta da Clodia die reeds één en ander bewezen hebben. Misschien ook Una per Tutti en andere paarden met ervaring. Debutanten? Alleen als iedereen zeker is.

Merk trouwens op dat men meestal in juli paarden uitsluit en veel minder in augustus. En dan hebben we een bom van een Palio. Misschien zelfs een te grote bom, afhankelijk van de estrazione van zondag 10 juli. Er zijn reeds twee rivaliteiten beschikbaar voor 16 augustus. Hoeveel gaan er volgen?

Naar 16 augustus: kritiek en voorstellen.

De dag na de Palio was er in meerdere contrade een niet-officiële volksvergadering met veel volk aanwezig en diepgaande analyses van de gebeurtenissen. In Bruco werd de vergadering in goede banen geleid door Ricardo Pagni, die in 1996 als capitano een einde had gemaakt aan een nachtmerrie van 41 jaar zonder overwinning. Hij had reeds voordien een mededeling gedaan via de sociale media met een genadeloze analyse.

Met eerst en vooral een zware kritiek op capitani en cavallai en fantini voor het afwijzen van gewezen winnaars na 3 jaar onderbreking. Hij pleitte, met bijval begroet, voor een eeuwigdurende schorsing van deze cavallai en hun paarden wegens gebrek aan respect voor de waardigheid van de Palio als feest.

Ten tweede kon hij niet nalaten de strategie van de grote contrade te ridiculiseren die denken dat ze met hun vele geld via de beste fantini de Palio naar hun hand te kunnen zetten, terwijl dan meestal de kleinere contrade winnen. Neen, het zijn eerst en vooral de goede paarden die de Palio maken.

En respecteer dus het lot van de trekking der paarden. Merk op dat hij sprak als gewezen capitano van een grote contrada die won met een toppaard.

Ten derde had hij met zijn zeer scherpe kennersblik dingen gezien die wij, gewone stervelingen,b minder zien. Namelijk dat tijdens de startprocedure enkele fantini eerder persoonlijk vetes uitvochten door collega’s te hinderen i.p.v. de strategie van de contrada die hen betaalde uit te voeren. Dat is natuurlijk van alle tijden, maar voor Pagni ging het te ver.

Ik besluit met nog enkele andere voorstellen: organiseer in Mociano en Monticiano echte testen die duidelijkheid bieden, en organiseer een correcte interpretatie van het reglement, vooral i.v.m. de start.

Het probleem van de te lang durende starten oplossen lijkt me veruit de moeilijkste opgave.

De voorstellen die worden gesuggereerd om de mossiere meer macht te geven over de fantini (en een start te geven zonder dat de rincorsa is binnengekomen) zijn zo ingrijpend dat de evenwichten in het reglement ernstig worden verstoord. Daar gaan winters met lange debatten voor nodig zijn.

Morgen, zondag 10 juli, is het estrazione en weten we wie er op 16 augustus zijn kans mag gaan. Ik tel reeds af, met veel goesting. Ondanks alles.

 

Dit artikel is opgedragen aan alle getrouwen van het waanzinnige feest van Siena, ook als het minder gaat, en in het bijzonder aan Nathan Lauwers en Benjamin Vercammen die ervoor gezorgd hebben dat er uiteindelijk toch 5 Lierenaars getuigen zijn geweest van een gedenkwaardige Palio.

 

Jan Gilliams