DEEL II – De Palio’s van Ferrara en van Asti

Kort overzicht van de Palio’s buiten Siena

Er zijn andere Palio’s buiten Siena die vandaag nog of opnieuw worden ingericht na soms lange periodes van grote onverschilligheid. Twee Palio’s worden met grote aandacht gevolgd in Siena, die van Ferrara en die van Asti.

Bij de kleinere maar ook in Siena gevolgde Palio’s vermelden we die van Legnano in Lombardije, ingericht sedert 1935, en die van Fucecchio ten oosten van Firenze, herbegonnen in 1981 met 12 contrade, op de derde zondag van mei.

In Udine in de regio Friuli heeft men in 1994 de Paliodonna heropgestart, een Palio gereden door vrouwen op de tweede zondag van september, ter herinnering aan de historische Palio delle Donne van 1375.

Bij de boerenpalio’s wordt in de buurt van Siena de Palio van San Isidoro gehouden te Casole d’Elsa op de tweede zondag van juli, sedert 1976 na een lange onderbreking. 2017 zou de 142ste editie zijn.

Vermelden we ook enkele zeer oude en niet meer bestaande Palio’s. Reeds in 1271 reed men de Palio van Verona. We zullen uitgebreider ingaan op de vele Palio’s van Firenze.

En ook in Rome  bestaat de beroemde Corsa dei Barberi niet meer, over de lange Via del Corso met vertrekpunt op de Piazza del Popolo. Toen in 1874 een jongeman de straat overstak werd hij vertrappeld en stierf ter plaatse. Koning Vittorio Emanuele II verbood de koers een maakte hiermee ook een einde aan het zeer populaire carnaval van Rome.

De Palio van Ferrara

De Palio van Ferrara in Romagna wordt betwist tussen acht deelnemende wijken op de laatste zondag van mei. Hij is in 1259 ingesteld naar aanleiding van een overwinning van de lokale vorst  Azzo VII d’Este als commandant van het pauselijke leger. In 1279 werden er al twee Palio’s verreden : op 23 april voor San Giorgio en op 15 augustus voor Maria Hemelvaart.

En in 1471 koos men een Palio op de laatste zondag van mei, zoals vandaag, naar aanleiding van de verheffing van Borso d’Este  tot hertog van Ferrara door paus Paulus II : de Palio di San Giorgio. In 1600 hield men het voor bekeken en pas in 1933 werd de Palio terug ingericht onder impuls van Italo Balbo, de tweede sterke man van het fascistische Italië na Mussolini, en afkomstig uit Ferrara. Mussolini was erg jaloers op de jonge, knappe, brutale, zeer dynamische en populaire Balbo en misschien verklaart dit de beslissing van “il duce” in 1936 dat alleen Siena de benaming Palio mocht dragen. Daarmee had hij ook Balbo liggen. Na een nieuwe onderbreking vanaf 1940 is men herbegonnen in 1967.

De Palio van Ferrara wordt in Siena nauwkeurig bestudeerd omdat hij  informatie kan geven over de conditie van fantini, over eventuele onderlinge akkoorden en blokvormingen met invloed op 2 juli en 16 augustus in Siena. Soms worden er zelfs toppaarden ontdekt in Ferrara zoals de zeer sterke Vittorio die maar drie keer heeft meegereden in Siena en toch tweemaal overtuigend is gewonnen in 1993 en 1998.

De Palio in het Palazzo Schifanoia in Ferrara

De Palio van Ferrara moet zeer belangrijk geweest zijn. In het Palazzo Schifanoia in Ferrara, vroeger één van de vele paleizen van de familie Este en nu een openbaar museum, bevinden zich  fel beschadigde maar nog steeds prachtige en indrukwekkende fresco’s, vermoedelijk geschilderd tussen 1474 en 1482 ter meerdere eer en glorie van hertog Borso d’Este, die er meermaals is op afgebeeld, en uitgevoerd door de beste Ferrarese kunstenaars van toen : Cosmè Tura, Francesco Cossa, Ercole dei Roberti, Cicognera en Baldassare d’Este.

De fresco’s stellen de Maanden van het Jaar voor, met activiteiten die typisch zijn voor die maand, en zeer gecompliceerde maar prachtige mythologische en astrologische voorstellingen. Op de maand april van Francesco Cossa zien we een verrassend  kleine maar zeer duidelijke en verhelderende langwerpige voorstelling van liefst vier verschillende types van de Palio van Ferrara, mooi achter mekaar : eerst op ongezadelde paarden zoals vandaag nog, dan op ongezadelde ezels, vervolgens een koers van lopende mannen, en tenslotte, jawel, de Palio van de lopende prostituéés van Ferrara, gekend als de Palio delle Meretrici. Erboven zijn Borso d’Este en zijn hof als toeschouwers afgebeeld, zittend, kijkend uit vensters van paleizen en zelfs te paard.

De Palio van Asti

De Palio van Asti in Piemonte wordt betwist op de derde zondag van september tussen 21 potentieel deelnemende wijken ter ere van San Secondo. Men sluit niet uit dat hij reeds in de 12de eeuw werd verreden, heeft zekerheid over een Palio in 1275 via de lokale kroniekschrijver Guglielmo Ventura. Na een onderbreking tussen 1863 en 1928 is men herbegonnen in 1929 op initiatief van de toenmalige fascistische burgemeester ,  eerst  “alla lunga”  of rechtdoor over 2,5 km en sinds 1967 op een ovalen parcours.

Hij wordt aandachtig gevolgd in Siena of vermoedelijke of zekere geheime akkoorden van 2 juli en 16 augustus in Siena worden gehonoreerd in Asti door wederzijdse hulp of brutale afrekeningen tussen fantini.

1. DEEL I – De Palio van Siena : ontstaan en ontwikkeling
2. DEEL II – De Palio’s van Ferrara en van Asti
3. DEEL III – De Palio’s van Firenze
4. DEEL IV – De Palio : een aristocratisch feest met reglementaire problemen in Siena en in Firenze
5. DEEL V – Het Geslacht Gonzaga van Mantua en de Palio
6. DEEL VI – De Palio’s van Alessandro dei Medici, eerste hertog van Firenze
7. DEEL VII – De eerste Palio’s : materiaal en gebruik

door Jan Gilliams