Corteo Storico

De Corteo Storico is de historische parade die de Palio voorafgaat op 2 juli en 16 augustus. Ze heeft altijd plaatsgevonden voor de Palio sinds het ontstaan ervan. Het is een formeel gechoreografeerde optocht die de grootsheid en gebruiken van de Republiek Siena herdenkt. De meeste aandacht gaat uiteraard naar de 17 contrade. De Corteo vindt plaats op de Piazza del Campo en is opgesplitst in 14 groepen en een 700-tal figuranten.

Op de dag van de Palio verzamelen de figuranten van de 17 wijken op de binnenplaats van het Palazzo del Governo aan de Duomo. De Maestro di Campo zet iedereen op zijn plaats op de Piazza del Duomo. Van daaruit gaan ze via via del Capitano, piazza Postierla, via San Pietro, via del Casato di Sopra naar via del Casato di Sotto waar ze aansluiten bij de figuranten van de stad.

De Corteo Storico betreedt de Piazza del Campo wanneer de klokken (Sunto) van de Torre Del Mangia de eerste keer luiden.

Op verschillende, op voorhand afgesproken punten zullen de vaandelzwaaiers en trommelaars van de zeventien contrade stoppen om een “sbandierata” (zwaaien met de vlaggen) uit te voeren die eindigt in een “alzata” (oprollen van de vlag rond de stok en omhoog gooien).

De trommelaar speelt de “passo della Diana” (“passo” staat voor stap), tussendoor spelen de musici di Palazzo (fanfare van de stad) de Marcia del Palio van maestro Pietro Formichi (1829-1913).

De Corteo eindigt met de Carroccio, een oude triomfwagen getrokken door 4 grote witte ossen met daarop de Drappellone.

Nadat de figuranten hun ronde gedaan hebben nemen ze plaats op de voor hen voorziene tribune ter hoogte van het Palazzo Pubblico. De Palio wordt ter hoogte van de start aan het “Palco dei Giudici” gehesen.

Tot slot stellen de zeventien wijken (1 alfiere en 1 tamburino per wijk) zich op op het stuk tussen San Martino en Casato om “la sbandierata delle Vittoria uit te voeren. Dit werd zo genoemd omdat het geïntroduceerd werd op het einde van de eerste Wereldoorlog.


Schema van de Corteo Storico (volgens het reglement van 1982)

Primo gruppo

Sei Mazzieri del Comune
De zes mazzieri (of Araldi) zijn vernoemd naar de “mazza”, een symbool van hun status als ambassadeurs; Araldi staat immers voor boodschappers en de mazza is een soort van stok. Ze dragen de wit/zwarte kleuren van de stad Siena. Drie van hen met de gekroonde leeuw op een rode achtergrond (embleem van Il Popolo ofte het volk), de andere drie met het embleem van de Republiek “Libertas” in gouden letters op een blauwe achtergrond.

Vessillifero del Comune a cavallo condotto da un palafreniere.

Vaandeldrager van de Stad te paard, begeleid door een “bruidegom”. De vaandeldrager draagt de Balzana, de vlag van Siena.

Quattro Comandatori
De vier comandatori, die vroeger de taak hadden om toezicht te houden op het reguliere leger lopen met getrokken zwaard.

Dodici Tamburini di Palazzo
Diciotto Trombetti del Comune con chiarine d’argento
Trenta Musici di Palazzo con strumenti musicali

De twaalf trommelaars, de achtien trompettisten en de dertig musici di Palazzo dragen blauwe en groene kleren met witte omranding. De kleuren gaan terug naar die van de jonkvrouwen van het stadhuis in de elfde eeuw. De trommels zijn zwart-wit geblokt, de trompettisten spelen op zilveren trompetten (chiarini) uit de Renaissance. Ze voeren samen op geregelde tijdstippen de Marcia del Palio uit.

67 Vessilliferi delle Città, Podesterie, Terre, Vicariati e Castelli dell’antico Stato Senese

67 vaandeldragers van de steden, dorpen, landgoeden en kastelen van de oude Senese staat die na de val van de Republiek in 1555 trouwe bleven ook al verbleef de podesta (machthebber) in ballingschap in Montalcino.

De 67 vlaggen:

Un Tamburino,  un Vessillifero,  tre Balestrieri della Città di Massa Marittima
De vertegenwoordigers van Massa Marittima, omvatten een trommelaar, een vaandeldrager en 3 boogschutters. Ze krijgen een bevoorrechte positie in de Corteo omdat de stad aan Siena gekoppeld in de 14e eeuw door een “vriendschapspact”. In het wapenschild en vaandel herkennen we een gouden leeuw op rode achtergrond en 3 lelies op een blauwe achtergrond.

Un Tamburino,  un Vessillifero,  quattro Arcieri della Città di Montalcino 

De vertegenwoordigers van Montalcino, bestaan uit een drummer, een vaandeldrager en vier boogschutters. Ook zij krijgen een bevoorrechte positie in de Corteo Storico omwille van hun nauwe band met de Republiek Siena. In feite was het Montalcino die de poorten openzette voor Sienezen in ballingschap na de val van de Republiek.


Secondo gruppo

Vessillifero del Capitano del Popolo
De vaandeldrager draagt het symbool van de kapitein; een witte gekroonde leeuw op een rode achtergrond.

Tre paggi del Capitano del Popolo
De pages die volgens dragen zijn helm, schild en zwaard.

Capitano del Popolo a cavallo con Palafreniere
De Capitano del Popolo wordt begeleid door een ‘bruidegom’ en voorafgegaan door een vaandeldrager en 3 pages. Hij was de hoogste rang in het leger van de Republiek en draagt een commandostok.

Tre Gonfalonieri dei Terzi a cavallo con Palafreniere
Drie vlagendragers te paard onder begeleiding van een ‘bruidegom’. Ze dragen de vlaggen van de drie stadsdelen : Città, San Martino en Camollia.
Terzo di Città: rode vlag met een wit kruis
Terzo di San Martino: rode vlag met Sint Maarten te paard die zijn mantel deelt met een bedelaar
Terzo di Camollia: witte vlag met een grote K in het midden

Tre Centurioni dei Terzi a cavallo con Palafreniere
Drie Centurions, ook te paarden met een ‘bruidegom’. Ze waren de commandanten van de cavalerie van de Terzi (drie stadsdelen).

Tre Capitani delle Masse dei Terzi a cavallo con Palafreniere
De drie kapiteins te paard met ‘bruidegom’. Ze stuurden de gebieden net naast de stad aan. Deze gebieden werden “massa” genoemd..


Terzo gruppo

Rappresentanti dell’antico Studio Senese
De rector, 4 docenten en 4 studenten worden voorafgegaan door 2 trommelaars en een vaandeldrager. De vlag is rood met een grote M, die staat voor “Domus Misericordiae”, het huis der wijsheid. De vier docenten geven de vier vakken waarvoor de universiteit van Siena bekend stond : Rechten, Biologie, Filosofie en Theologie.


Quarto gruppo

Corporazione delle Arti
De drie rechters van koophandel en de vertegenwoordigers van het volk van de zeventien contrade worden voorafgegaan door twee Tamburini del Popolo en een vlaggendrager. De vlag is blauw/rood met een verpakking erop. De magistraten van de rechtbank van koophandel waren een onafhankelijke rechterlijke instantie van de Republiek Siena in de dertiende eeuw.

De Loggia della Mercanzia werd in verschillende fasen gebouwd (onderkant tussen 1428 en 1445 en de bovenkant tussen 1765 en 1766. In de niches op de steunpilaren staan 4 standbeelden van de oude patroonheiligen van Siena : San Savino, Sant’Ansano en San Vittore werden gemaakt door Antonio Federighi; San Pietro en St. Paolo door Lorenzo di Pietro. De achterzijde van het paleis staat op de Piazza recht tegenover het Palazzo Pubblico, wat wijst op de macht die deze rechterlijke macht had.

Elke contrada wordt vertegenwoordigd door 6 afgevaardigden voorafgegaan door een vaandeldrager met een vlag waarop de gilde van elke wijk staat. De volgorde waarin ze het plein betreden varieert van Palio tot Palio. Ze komen immers op in de volgorde van de estrazione.


Quinto gruppo

In het midden loopt de Page die de Masgalano vasthoudt. Hij wordt links en rechts begeleid door gewapende soldaten. De naam is een afleiding van het Spaanse mas (“meer”) en galante (“elegant”). Vroeger kreeg de wijk die hem won een schaal, langzamerhand is dat geëvolueerd naar een sculptuur in zilver. De Masgalano wordt toegekend door een jury bestaande uit twee vertegenwoordigers van elke van de 17 wijken, verzameld in het Comitato Amici del Palio. Elke wijk benoemt jaarlijks haar vertegenwoordigers. Meestal een ex-alfiere (vaandelzwaaier) of ex-tamburino (trommelaar).


Sesto gruppo

De tien contrade die deelnemen aan de koers betreden in volgende compositie de Piazza del Campo :

De twee vlaggenzwaaiers (alfieri) steken hun vlag omhoog wanneer ze de Piazza betreden via de Bocca del Casato bij wijze van groet. Vervolgens draaien ze een “acht” met de vlag op het ritme van de trommel die “il passo della Diana” speelt.

Op verschillende afgesproken punten op de Piazza speelt de tamburino de “stamburata” zodat de “alfieri” de “sbandierata” kunnen uitvoeren. Dit doen ze aan het Palco Dei Giudici (aan de start), de Circolo degli Uniti (voor Fonte Gaia), aan de Palco dei Priori (Chiasso Largo) en aan de kapel voor het stadhuis.

Men verwacht van de wijken om volgende bewegingen uit te voeren :

  • Presentazione della bandiera: starten doet met door de vlag op normale snelheid te bewegen van de rechterhand naar de linker en over het hoofd.
  • Velata: de vlag beweegt op 50 cm van de grond terwijl de alfieri draait
  • Passaggio di vita: het maken van een volledige draai rond de vlaggenzwaaier
  • Ancalena: de vlag wordt op achter de rug in een “acht” gedraaid, ook de alfiere maakt een 8 met zijn heupen.
  • Rosa: de vlag met beide handen draaien ter hoogte van de oren
  • Cartoccio: het opdraaien van de vlag rond de stok om ze daarna op te gooien
  • Alzata: het lanceren van de vlag die door het gewicht in het handvat recht naar beneden valt
  • Ripresa: de vlag opnieuw opvangen en omhoog steken (groet)

De “Duce” draagt een groot harnas en is de commandant van de militaire compagnie van de wijk. Hij wordt geflankeerd door 2 gewapende soldaten.

De “Paggio Maggiore” draagt de grote vlag met het embleem van de wijk. Hij wordt geflankeerd door twee pages die vlaggen van de militaire compagnie dragen.

Daarna komt de fantino op een paradepaard en uiteraard ook het renpaard met stalmeester (barbaresco)


Settimo gruppo

Dodici Paggi del Comune recanti festoni di alloro
Twee rijen van zes pages die een laurierkrans dragen om de scheiding te maken tussen de 10 deelnemende contrade en de zeven die niet lopen.


Ottavo gruppo

De zeven wijken die niet deelnemen komen in dezelfde compositie de Piazza op. Enkel de fantino en het paard zijn er uiteraard niet bij.


Nono gruppo

Sei cavalieri, con palafreniere, rappresentanti le Contrade non più esistenti
Zes ruiters met ‘bruidegom’ voorzien van een grote speer en een helm met het vizier omlaag vertegenwoordigen de zes wijken die niet meer bestaan sinds het einde van de zeventiende eeuw (Contrade Soppresse). Hun territorium werd opgenomen in de huidige contrade : Gallo, Leone, Orso, Quercia, Spadaforte en Vipera


Decimo gruppo

De schutters in deze groep moesten ten tijde van de Republiek instaan voor de veiligheid van het Palazzo Pubblico. De groep bestaat uit een vaandeldrager, twee drummers en kapitein met zwaard gevolgd door 4 ridders met schild, 4 boogschutters met grote boog en 16 met kleine boog.


Undicesimo gruppo

De Capitano di Giustizia zit te paard met ‘bruidegom’ en wordt gevolgd door 4 soldaten, gewapend met een lans. Hij vertegenwoordigd de hoogste autoriteit in geval van een militair conflict.


Dodicesimo gruppo

Carroccio : Triomfantelijke kar die getrokken wordt door 4 grote witte Chianina ossen, met vier veedrijvers. Boven op de kar vinden we : Il Drappellone, de Balzana (vlag van Siena), de vier heren die de verschillende delen van de stad vertegenwoordigen (dei Gentiluomini, del Popolo, dei Nove e dei Riformatori), 6 trompettisten en een page die de “martinella” of klok luid.

Rondom staan er 8 soldaten met lans.

Terwijl de kar rondrijdt, en soms zelfs stopt zie je fazzoletti (sjaals) van de wijken richting Drappellone waaien in de hoop dat het enigszins wat geluk kan brengen.


Tredicesimo gruppo

Zes ruiters vertegenwoordigers enkele oude Sienese adellijke families:

  • Pannocchieschi d’Elci (rode mantel met gouden arabesken en zwarte keizeradelaar)
  • Piccolomini (witte en blauwe mantel met kruis en vijf halve manen)
  • Salimbeni (rode mantel met goud en diamanten)
  • Salvani (gele en blauwe mantel met zes sterren)
  • Tolomei (wit en blauwe zadeldoek met witte manen)
  • Ugurgieri (blauw-gele mantel met een wiel als embleem)

Quattordicesimo gruppo

Zes pages met laurierskrans sluiten de Corteo Storico af.


Lees ook

Video

In 2018 maakte ‘SienaWebTV’ volgende 5-delige reportage over de kostuums van de Corteo Storico :

Eind 2018 vond er een tentoonstelling plaats met de kostuums uit 1981. De reportage van Canale3 willen we graag delen :

Op 2 juli 2020 werd geen Palio gereden omwille van Covid-19. Canale3 zond echter wel een special uit rond de Corteo Storico. Na 1u09min gaan ze live naar de Piazza del Campo waar de Musici di Palazzo een ‘flashmob’ doen…

Ook in augustus 2020 geen Palio. Opnieuw maakte Canale 3 een uitzending rond de Corteo Storico.

In mei 2021 maakte Ricordi Di Palio volgende reportage over de Banda Città del Palio :

Voor de Palio van 16 augustus 2023 maakte SienaTV een reportage over de kostuums.


Foto

Foto’s van de Corteo Storico van 2008 en 2013.

Laatste aanpassing : 6 mei 2021