Waar komen fantini vandaan? Deel 6 : Pistoia

Gebruikmakend van het immense en kostbare naslagwerk van Orlando Papei en zijn medewerkers van ilpalio.org ging Roberto Filiani op zoek naar de plaatsen van oorsprong van de fantini, rekening houdende met de geboorteplaats en de gegevens waarover we kunnen beschikken. Hij vertrouwde op de juistheid van de informatie van de website en nodigt iedereen uit om een fout of vergetelheid te melden. Ook wij van palio.be hadden nauw contact met Roberto Filiani en Francesco Zanibelli (lavocedelpalio.it). De volledige tekst en naslagwerk werden dus aangewend met toestemming van beide.

In deel 6 onderzoekt Roberto Filiani Pistoia

De eerste fantini uit Pistoia waren Benedetto Bartaletti genaamd “Stregone” en zijn zoon Giuseppe Maria die “Strega” werd genoemd.

Het is echter zeer uitzonderlijk dat fantini van de Palio uit Pistoia komen. Pistoia ligt dan ook ver van de gebruikelijke en klassieke plaatsen waar contrade hun kampioenen vinden. De laatste die uit Pistoia komt is Jonatan Bartoletti detto “Scompiglio”.

Historici en verslaggevers van de palio hebben door de eeuwen heen wel meerdere fantini uit Pistoia verklaard. Nauwgezet onderzoek brengt het aantal dus op 3 fantini. Fouten zijn echter eigen aan de geschiedenis van de Palio; zo zijn er fantini die volgens de ene bron 7 en de andere bron 9 overwinningen zouden behaald hebben.

We kunnen met grote zekerheid zeggen dat de familie Bartaletti, een familienaam die sensationeel dicht aanleunt bij deze van Scompiglio, de eerste twee fantini uit Pistoia heeft voortgebracht. De eerste was Benedetto die we kennen onder de naar Stregone. Hij won minstens twee maal de Palio. Andere bronnen, zoals ilpalio.siena.it, spreken van vier overwinningen.

De eerste overwinning dateert van juli 1696, toen, onmiddellijk na Pulcino’s triomfantelijke koers voor Lupa een ‘carriera detta di consolazione’ (een troosting) werd gereden. Deze werd gewonnen door Stregone voor Pantera. Deze overwinning werd zelfs door de stad erkend op verzoek van de contrada van Stalloreggi in juni 1902.

De andere zekere overwinning dateert van augustus 1703. Deze Palio werd georganiseerd door Onda. Kronieken uit die tijd vertellen ons dat de koers werd gereden door 7 contrade. In de laatste ronde werd er langs alle kanten gehinderd om zo het succes van Stregone bij Lupa op Capitanello te begunstigen. Een paard dat zonder deze ‘hulp’ nooit gewonnen zou hebben.

Na deze overwinning zijn alle sporen van Stregone verloren gegaan. Na 1703 werd de eer van Pistoia hoog gehouden door Giuseppe Maria Bartaletti detto “Strega“. Deze behaalde 5 overwinningen, allemaal met een episch verhaal.

Strega werd in 1683 geboren in Pistoia. Omstreeks 1708 verhuisde hij permanent naar Siena om het beroep van koetsier uit te oefenen. Deze praktijk kon hij combineren met fantino di piazza. Op 2 juli 1712 behaalde hij zijn eerste overwinning voor Oca na een zeer zwaar bevochten koers tegen Giuseppone voor Chiocciola en Ignudo voor Torre.

De volgende dag, om kardinaal Giovan Battista Tolomei te vieren, werd er nog een Palio gereden. Deze werd opnieuw gewonnen door Strega, deze keer bij Chiocciola. Hiermee tekende hij voor een ongelooflijke prestatie door tweemaal te winnen in twee dagen. Een record dat werd geëvenaard door Tabarre die won op 16 augustus 1891 voor Tartuca en de dag erna de Palio alla Romana won voor Oca.

Een andere historische overwinning van Strega was op 2 juli 1717. Deze Palio werd bijgewoond door Violante di Baviera en gewonnen voor Torre op Gioia.

Maar de overwinning van Strega die voor altijd in de geschiedenisboeken zal staan is zonder twijfel die van 2 juli 1719 toen de fantino uit Pistoia op Vegliantino won voor Aquila. Een wijk die haar eerste Palio reed na decennia-lange inactiviteit. Het jaar ervoor werd een verzoek om het territorium te verdelen onder aangrenzende wijken afgewezen.

Strega presteerde beter dan de concurrentie van maar liefst veertien andere contrade en voor deze overwinning kreeg hij een genereuze beloning van zeventien en een hakve daalder.

De eerste door Aquila gewonnen drappellone, een eeuwige bevestiging van die historische prestatie, is de oudst bewaarde in Siena in de zeventien musea van de contrade.

Op 1 mei 1722, ter gelegenheid van een Palio Straordinario die door de machtige Violante werd ingericht ter ere van enkele Beierse adellijke gasten, werd door Strega gewonnen voor Tartuca op Belladonna. Dit was zijn vijfde en laatste overwinning na een strijd met Aquila.

Maar liefst 285 jaar later, in augustus 2007 arriveert een nieuwe Pistoiese fantino, Jonatan Bartoletti. Deze debuteerde voor Leocorno als Scompiglio op de sterke maar niet erg gelukkige Brento.

Scompiglio vertrok als derde maar veroverde de kop in de eerste San Martino. Daarna controleerde hij makkelijk de aanvallen van Luca Minisini (Dè) op Gridu voor Giraffa

De overwinning bij zijn debuut werd gevolgd door een reeks van ongelukkige en kleurloze koersen een herlancering van zijn carrière op 16 augustus 2012 toen hij vrij onverwacht won voor Valdimontone die al 22 jaar wachtende waren op een nieuw succes.

Hij reed voor de derde keer in zijn carrière op Lo Specialista, later zou hij er nog 2x op rijden. Dit was een goed paard maar werd nooit bij de besten gerekend.

Een razendsnelle start, en het kunnen ontwijken van een massale valpartij in de eerste San Martino begunstigden dit succes. Ook de aankomst was adembenemend. Een strijd met Tittia op Indianos bij Tartuca werd op de meet beslecht in zijn voordeel.

De tweede overwinning werd gevolgd door een nieuwe moeilijke periode die in 2016 tot een einde kwam met de ongelooflijke cappotto voor Lupa op de zeer sterke Preziosa Penelope.

In juli werd een spectaculaire comeback op Nicchio en Drago bekroond tijdens de derde ronde, net voordat de Casato werd ingezet. Een legendarische dubbele inhaalactie die de Palio na zevenentwintig jaar wachten terug naar Vallerozzi bracht.

In augustus stuurde het lot de onheilspellende Preziosa Penelope terug naar Lupa. Voor Scompiglio dé kans op een cappotto. Na een mattige start, net zoals in juli, zette de fantino uit Pistoia de jacht in op Drago. Met een ongelooflijk traject, scherend langs de ballustrade rond het plein ging hij voorbij Brio op Morosita Prima.

De inmiddels gelanceerde Scompiglio werd in juli 2017 door Giraffa op Sarbana gezet. Het sterkste en meeste gewilde paard uit het lot.

De voorspellingen werden tot op de letter vervuld, Scompiglio startte als eerste, na een slopende mossa en de weigering van Tornasol om tussen de touwen te gaan staan. Enkel Brugante op Renalzos op Aquila was een bedreiging.

Deze vijfde, de derde op rij, is voorlopig de laatste overwinning van een fantino uit Pistoia. Na de recente teleurstelling zal hij in de nabije toekomst echter nog wel een fantino blijven die bij de eersten zal aangesproken worden door de wijken.