Deel 1 – De Trekking en La Busta – Il Stanzino – Goede en Slechte Startplaatsen – De Plichten van de Fantini.

De Trekking door de 3 Deputati della Festa : artikel 85

De startvolgorde van de Palio wordt pas op het laatste ogenblik bepaald en wel door het lot. Wanneer de ruiters de entrone van het stadhuis hebben verlaten en de Casato naderen, worden op het bovenste verdiep van de Palco aan de start, een verdiep omschreven als de “Palco dei Giudici della vincita”, de tribune van de Rechters van de Overwinning, 3 startvolgorden geloot  in een klein houten hokje, “Lo Stanzino” genoemd, door de 3 Deputati della Festa, de Toezichthouders op alle aspecten van het Feest.

Men gebruikt hiervoor een speciaal gemaakt object, de “fiasca” of Kolf die uit twee  delen bestaat. Telkens tien balletjes met de kleuren der contrade, “barberi” genaamd, gaan in drie metalen dozen, een “serbatoio”  of  klein  reservoir,  worden erin geschud, en vallen in een ermee verbonden “tubo”  of koker, waarna een schuif wordt omgedraaid en de bolletjes in de startvolgorde verschijnen.  De volgorde van de eerste tube wordt zorgvuldig genoteerd in 3 exemplaren : 1 voor de mossiere, 1 voor de Deputati zelf en 1 voor de politiecommandant. De tweede en eventueel derde tube worden pas opengeschoven als er een andere startvolgorde zou nodig zijn.

De Constructie van de Stanzino in 1979

Tot en met 4 juli 1979 werd de trekking uitgevoerd in openlucht op de bovenste Palco maar toen gebeurde er één van die bizarre incidenten, waar de Palio zo rijk aan is. Selva had Saputello geloot met Bastiano als ruiter. De prove hadden geleerd dat de juiste strategie om Saputello te doen winnnen een snelle start was, wat  Bastiano goed beheerste, en liefst van onderaan, d.w.z. zo dicht mogelijk bij de omheining op één van de eerste plaatsen. Bij Selva wilde men onmiddellijk  weten waar men zou staan en men vond er het volgende op. Enkele Selvaioli volgden steeds de koers vanuit de Torre Notarile naast de Palco. Gewapend met een verrekijker dicteerde mevrouw Bocchi de startvolgorde, en plaatste Bastiano op de vooraf gewenste uitstekende tweede plaats, waarna gejuich weerklonk uit een venster van de toren. Dubbele fout. Vooreerst stond Bastiano niet tweede maar negende. Mevrouw Bocchi had het blad omgekeerd gelezen. En Bruno Pieri, de commissaris van politie, had het gejuich gehoord en onmiddellijk begrepen wat er aan de hand was. Op 16 augustus 1979 stond  er een hok om de 3 Deputati della Festa af te schermen bij de trekking.

De hardnekkige Mythe van de Goede en de Slechte  Startplaaatsen

De eerste startvolgorde wordt in een enveloppe, “la busta “, gestoken, die wordt dichtgeplakt, en door een politieman naar de starter op de verrocchio gedragen, waarbij hij er wel op let “la busta”  duidelijk met opgeheven arm boven zijn hoofd te dragen, zichtbaar voor de hele piazza.

Het volgende ogenblik is mogelijk het meest magische  van het feest. De starter scheurt de enveloppe open, leest zorgvuldig het briefje en prikt het vast op zijn verrocchio. Men kan een speld horen vallen op een piazzza met 40.000 toeschouwers. Vervolgens roept de starter één voor één de contrade tussen de touwen onder het afnemende  gejuich van de contradaioli, want hoe verder of hoger men staat, hoe minder gunstig de positie wordt ingeschat. De tiende of rincorsa, die van buiten de touwen de start moet geven, wordt in theorie geacht de Palio reeds verloren te hebben door deze ongunstige startpositie. Statistieken van de laatste 100 Palio’s  betreffende positie en aantal overwinningen bewijzen iets heel anders :  positie en overwinningen .

1 – 132 – 83 – 94 – 125 – 14
6 – 87 – 78 – 99 – 11Rincorsa – 9

Niemand is kansloos, een echt slechte plaats bestaat niet,en de rincorsa wint meer als de 2de en zoveel als de 3de. 1-4-5-9 lijken niet kwaad te zijn.

De Plichten van de Fantini  volgens artikel 64

Artikel 64 zegt precies wat de ruiters moeten doen als ze worden opgeroepen door de starter :  ze moeten onmiddellijk tussen de touwen rijden, de  juiste plaats innemen en voldoende afstand houden van mekaar. Het is ten strengste  verboden van plaats te verwisselen of hun paard zo te plaatsen dat de start van andere contrade wordt belet of  bemoeilijkt  (= ostacolato).

Ik heb sedert 13 september 1986, de eerste Palio die ik rechtstreeks  heb kunnen volgen, nog nooit een koers gezien waarbij iedereen bij de start op zijn juiste plaats stond. Men aanvaardt dat een start toch geldig kan zijn, ook als men om zeer uiteenlopende redenen niet op zijn juiste plaats kan staan, maar enkele gevallen waren buitenissig. Op 16 augustus 1988 ging Aquila opzettelijk van de zevende op de eerste plaats staan om vandaar te winnen, en dat zonder enige tussenkomst van de starter. Bucefalo accepteerde met de glimlach één Palio schorsing achteraf voor juli 1989.

Een perfecte startvolgorde is quasi onmogelijk door de spontane of “opgelegde” zenuwachtigheid van meerdere paarden, omdat rivalen mekaar soms zoeken en daarvoor soms een schorsing of verwittiging over hebben.  Op 2 juli 1989 ging Vipera voor Lupa in eerste positie zo wild tekeer, achterwaartse trappen aan een nooit gezien tempo, dat Bastiano voor Bruco in tweede positie eerst Lupa letterlijk vastzette tegen de schutting, en vervolgens zelf op de eerste plaats ging staan en Lupa naar de andere contrade bleef schoppen die op veilige afstand tussen de touwen bleven staan.  Hiervoor kon de starter geen enkele oplossing verzinnen zonder paarden en ruiters in reëel  fysisch gevaar te brengen.

Voldoende afstand houden is ook zeer relatief. Rivalen duwen in mekaars flanken. Een kansloze ruiter probeert iets bij te verdienen door dicht bij een favoriet  te gaan staan die dan ruimte moet “kopen”.  En soms duwt de negende bovenaan de acht  anderen bij mekaar tot tegen de steccato omwille van tactische redenen.

Een starter zal dus bijna altijd streven naar een best mogelijke start in die specifieke omstandigheden en  bijgevolg  één of eerder meerdere inbreuken door de vingers zien.

Lees ook deel 2, deel 3 en deel 4

door Jan Gilliams