Het sanctiesysteem van de Palio doorgelicht

Een veel besproken iets in Siena zijn de straffen die op het einde van het Palio-jaar uitgesproken worden. Dit is ook dit jaar niet anders. Zo is Oca niet akkoord met de opgelegde straf van 2 Palio’s. Dit kan en mag maar de straf blijft staan gezien de periode van verdediging voorbij is. en deze niet ontvankelijk verklaard werd.

Ook dit jaar, 2019 werden enkele zaken veranderd, vooral met betrekking tot de registratie van paarden maar ook rond het straffen van de wijken. Zo kunnen fantini vanaf nu een ‘waarschuwing’ krijgen en werden er kleine zaken veranderd aan de procedure waarna een straf uiteindelijk uitgesproken wordt.

We zullen ons beperken tot het analyseren van wat het huidige systeem van sancties voor contrade en fantini biedt zonder opmerkingen of uitspraken te doen die zouden kunnen leiden tot discussie. We zijn ons ervan bewust dat die discussies plaatsvinden en dat is ook goed; dat geeft aan dat het systeem geleefd wordt.

Het eerste deel van artikel 98 stelt als een fundamenteel principe dat “de straf van de Contrade onder de exclusieve bevoegdheid van de gemeentelijke administratie valt”, en dat deze bepaling ook van toepassing is op de fantini. De verordening stelt twee beoordelingsniveaus vast: de eerste is die van de Assessore Delegato die, overeenkomstig de laatste paragraaf van art. 103, “door de burgemeester benoemd wordt met een specifieke taak om onderzoek te doen naar de gebeurtenissen”. Het tweede niveau is dat van de gemeenteraad die, vóór de hervorming van 1999, de rol van rechter in eerste aanleg vervulde, terwijl de tweede graad plaatsvond in de Schepencollege. Volgens artikel 92 staat gespecificeerd dat “in de zeven dagen die volgen op de Palio een rapport moet aangeleverd worden door de Deputati della Festa over de organisatie van de Palio en de uitvoering van de Palio zelf. Elke omstandigheid die een onderzoek en/of straf verdient dient aangegeven te worden. Dit rapport is het het enige document waarop de Assessore zich kan baseren om sanctievoorstellen te doen. Ook het schriftelijk rapport van de Mossiere en de Ispettori della Pista maakt integraal deel uit van dit rapport. Dit laatste volgt binnen de 5 dagen na de koers. Binnen deze termijnen kunnen de Priors en/of Kapiteins van de Contrade verhoord worden, evenals de fantini. Elke akte en/of documentatie die ontvangen wordt na deze termijn wordt niet meer aanvaard.” Uit de tekst wordt daarom duidelijk dat al de feiten die niet in het rapport staan niet kunnen worden onderzocht. Op basis van dit rapport deelt de Assessore zijn sanctievoorstellen mede aan de contrade en de fantini. (artikelen 98 en 99). Tegen de beslissingen van de Assessore kunnen de belanghebbende partijen binnen de dwingende termijn van tien dagen na kennisgeving van de akte hun verdediging schrijven. De verordening verleent de contrade, via de priori en de fantini, de toestemming om het rapport van de Deputati della Festa te raadplegen alsook alle gefilmde en/of fotografische documentatie. Op deze manier kan het stadsbestuur, zonder de aanwezigheid van de Assessore, zich beraden over het schrijven om dan een gemotiveerd antwoord te geven aan alle betrokken partijen. Tegen het besluit van de Giunta kan geen hoger beroep worden aangegaan bij een andere administratieve rechtbank. Een historische uitspraak van het Toscaanse TAR 572/89 geeft de volledige autonomie aan de stad om toe te zien op het naleven van de regels. Hiermee onttrekken ze zich van elke vorm van inmenging of ontneemt het de contrade/fantini de kans om in hoger beroep te gaan. Het reglement bepaalt ook dat 30 november, de datum die traditioneel het einde van het Contrada-jaar aangeeft, de uiterste datum is waarop de sanctieprocedure voor het huidige Palio-jaar moet zijn verlopen.

Hier moet worden opgemerkt dat de Giunta gewoonlijk de door het wethouder voorgestelde sancties bevestigde of in sommige gevallen matigde. In 2015 werd deze trend doorbroken bij het bepalen van de straf voor Massimo Columbu, detto Veleno II. In de Palio van juli van dat jaar hield Veleno II, rijdend voor Valdimontone, de jas van Giovanni Atzeni detto Tittia (bij Nicchio) vast om hem vlak voor de eerste San Martino van zijn paard te trekken. De Assessore, die de ernst van het verdrijf inzag wilde via een buitengewone procedure de fantino straffen voor maar liefst 5 Palio’s. De Giunta woog de voorgestelde maatregel af maar verdubbelde de straf omdat ze de actie als bijzonder gevaarlijk beschouwden en een voorbeeld wilden stellen naar de toekomst toe.

Het reglement voorziet 3 soorten straffen : censura, deplorazione en diskwalificatie voor één of meerdere Palio’s met een maximum van 10. Tot 1981 was er ook een geldelijke boete voor de contrade. Deze is nu afgeschaft. (interessant om op te merken is dat in juli 1980 Pantera bestraft werd met een geldstraf omdat de contradaioli de piste waren opgelopen na een valse start bij de Prima Prova. De aanval op de mossiere leidde tot zijn aftreden waardoor deze vervangen moest worden).

Een censura is geldig voor 5 palio’s. Als in deze periode de contrada wordt gesanctioneerd met 3 andere censure wordt de volgende stap, deplorazione geactiveerd. Deze is op haar beurt geldig voor 9 palio’s. Volgen er in die periode nog twee andere deplorazioni wordt de contrada uitgesloten voor 1 Palio.

De fantini kunnen 2 soorten straf krijgen : ammonizione of diskwalificatie voor een bepaalde duur of voor het leven. Deze ammonizione geldt voor 3 palio’s (waaraan hij deelneemt!). Een tweede ammonizione in die periode leidt automatisch tot diskwalificatie.

Opgemerkt moet worden wat de fantini betreft, in tegenstelling tot wat er bij de contrade gebeurt, het principe van feitelijk gereden Palio’s geldig is. Deze eigenaardigheid van het reglement leidde bijvoorbeeld tot de diskwalificatie van Dino Pes, detto Velluto. De Sardische fantino keerde in juli 2017 na 17 jaar afwezigheid opnieuw terug op de Piazza. Hij werd vermaand met een ammonizione omdat hij zijn toegewezen plaats aan de start niet behield. Deze werd toegevoegd aan een andere waarschuwing die hij kreeg in juli 2004, de voorlaatste Palio die hij liep. Hierdoor werd hij geschorst voor de Palio van juli 2018. Daarom zijn er in de lijst van openstaande straffen nog steeds fantini terug te vinden die al 30 jaar geen koers meer gereden hebben.

Artikel 99 bis, nieuw sinds 1999, bevat een reeks resoluties van de gemeenteraad over de toepassing van sancties en voorziet in het zogenaamde “Principe van precedent”. Hiermee wil men in het sanctioneren ook rekening houden met precedenten, zowel gelinkt aan de contrada of de fantino maar ook aan de straffen in de gschiedenis van de Palio.

Bij het analyseren van de overtredingen van het reglement en de daarbij horende straffen tegen contrade valt artikel 89 niet weg te denken. Dit gaat terug tot 1712. De contrade kwamen toen stilzwijgend overeen om deze regel in te voeren. “Het is verboden partiti op te stellen of overeenkomsten te maken om de Palio te laten winnen door de ene of de andere contrada”. Het niet naleven van deze regel is echter nooit onderworpen geweest aan een sanctie.